burn-out Archieven - hsptraining.nl

De hang naar zekerheid als gevangenis voor het potentieel van een hoogsensitief persoon

5 september, 2018 door Saskia

“Ik voel dat ik meer met mijn handen en hart wil doen, maar ik blijf hangen in de baan waar ik alleen met mijn hoofd werk”, “Ik wil dit contract niet tekenen, mijn adviseurs raden het ook af en toch heb ik het maar gedaan”, “Alles in mijn lijf schreeuwt STOP ermee, maar ik durf geen ander werk te zoeken, ik heb het toch best goed?” “Ik kan het mijn gezin niet aan doen om voor mezelf te beginnen, dus ik blijf in een baan die me leegzuigt”, “Ik word letterlijk ziek van de giftige werksfeer in mijn werkomgeving, maar weet niet wat ik anders kan doen dan negeren en doorgaan”

Herkenbaar?

Vastgelopen hoogsensitieve werknemers bevinden zich vaak in bovenstaande situaties. Wil je goed omgaan met je hoogsensitieve aard, dan hoort daar een gezonde levenstijl bij. Waaronder een functie, werkzaamheden en een werkomgeving die goed bij je passen. Het leuke is dat een hoogsensitief persoon van nature heel goed ziet, weet en ervaart wat een fijne baan en omgeving is. Bij het eerste kennismakingsgesprek is dat vaak al duidelijk.

Als je als hoogsensitief persoon vastloopt in het werk, dan kom je vroeg of laat voor belangrijke keuzes in je werk en carrière te staan. Regelmatig tref ik HSP die het veel te ver hebben laten komen en in een burn-out of bore-out zijn geraakt. Ze gaan onderuit van een verziekte werksfeer, of chronische stress van de overprikkeling of onderprikkeling. Weer anderen zijn al herstellende.

Dilemma bij HSP: Zekerheid of Gezondheid/welzijn?

Bij allen duikt in de coaching vervolgens een onvermijdelijk groot dilemma op: je ziet in dat de huidige situatie ongezond is, maar de veranderingen die op stapel staan, zijn te eng. Veel HSP zijn in deze situaties vermijdend van aard. Meer dan een niet hoogsensitief persoon.
Zeg jij ook altijd ‘niet te weten’ wat je wil? Het bijzondere is dat als je echt eerlijk naar jezelf en anderen bent, je echt wel weet wat je zou willen. Maar je hebt bij voorbaat die keuze geparkeerd of afgewezen. Het verlangen naar dat eigen bedrijf, die andere functie, die loopbaanswich wordt niet daadwerkelijk overwogen. De oorzaak is vaak de hang naar zekerheid, loyaliteit en veiligheid, terwijl je lichaam totaal andere signalen geeft. Waarschijnlijk ben je ook een kei in het vermijden van het ongemakkelijke, spannende gevoel dat hoort bij nieuwe dingen leren, keuzes maken, uitspreken waar je werkelijke behoeftes en verlangens liggen en van ‘iets anders’ gaan doen. En als je keuzes bij voorbaat vermijdt, kun je natuurlijk ook nooit oplossingsgericht de stappen bepalen om daar daadwerkelijk te komen. Zo wordt je een gevangene van je eigen streven naar zekerheid.

Hoe komt dat toch en wat heb je te doen?

Wetenschappelijk is bewezen dat het ‘controle pauze systeem (BIS)’ in het brein van een hoogsensitief persoon actiever is. Daarnaast verwerk je jouw gedachtes & scenario’s in je hoofd op een diepgaandere manier. Dit houdt in dat je eerst de risico’s gaat afwegen, mogelijke scenario’s doorloopt en het voor jou meest veilige gedrag in die situatie gaat vertonen.Dit kan soms doorslaan, omdat het brein meer gericht is op negatieve scenario’s dan op alle positieve opties, oplossingen en mogelijkheden. Uiteraard spelen eerdere ervaringen in het leven een rol.

Leer ook te focussen op positieve scenario’s en uitkomsten. Wat gaat het je ten positieve opleveren? En echt er zijn niet alleen gevaren en beren op de weg. Voel de opluchting, blijheid, enthousiasme bij de positieve scenario’s!

Een doorgeslagen strategie om te dealen met je eigen rejection sensitivity. Bijvoorbeeld bij de gedachte dat je waarschijnlijk niet direct kunt voldoen aan de verwachtingen, door de mand gaat vallen, faalangstig gedrag vertoont en je eerst meer kennis en ervaring nodig hebt om het heel goed te kunnen zodat de ander je accepteert.

Leer te dealen met angst van het niet weten, schuld- & schaamte gevoelens. Wordt vriendjes met angst. Je kan ook samen met de angst in beweging komen.

De angst voor het onbekende is groter dan de prijs die je betaalt voor je zekerheid. De stress, de frustratie, lichamelijke ongemakken, uitputting en de emoties als gevolg van het vermijden van je keuze, neem je voor lief.

Bepaal wanneer het voor jou genoeg is. De draagkracht is niet oneindig. Realiseer de gevolgen van jouw gedrag. Is dit het waard voor jou en de mensen die je lief hebt? Gun jezelf tijd om te wennen aan het onbekende.

Een misplaatst verantwoordelijkheids- & loyaliteitsgevoel voor het gezin, terwijl het feitelijk wel meevalt. Bijvoorbeeld omdat je partner ook voldoende verdient. Deze gezinsargumenten kunnen ook een handige bliksemafleider zijn, om je niet bezig te hoeven houden met je eigen ongemak & angst. Je kan je achter het belang voor je gezin verschuilen.

Stel jezelf eens op de eerste plaats en bedenk dan wat je gezin voor baat en belang heeft bij jouw keuze. Ga samen oplossingsgericht aan de slag bij eventuele bezwaren. Je mag de ander ook om hulp vragen.

Je identiteit ben je ongemerkt gaan ontlenen aan je functie, het bedrijf of je werkzaamheden. Je hebt het gevoel dat je status, zingeving en bestaansrecht af hangt van je huidige positie.

Neem tijd voor het loslaten en de bijbehorende rouw & verdriet en kijk welke missie & werkzaamheden je terug wilt vinden in een nieuwe positie en omgeving. Je bent meer dan je functie.

Positiviteit heb je als HSP nodig

Het is helaas nog nooit zo geweest dat verandering ‘vanzelf’ gaat en als je blijft doen, wat je altijd deed, dan krijg je ook continue wat je altijd al kreeg. Je raakt in een negatieve spiraal. Maar soms is dat ook wat er nodig is om zelf een besef te krijgen van je destructieve manier van omgaan met veranderingen. Ik zeg wel eens: de shit is nog niet erg genoeg om er iets aan te willen doen. Wat ook kan is dat je na je herstel van je burn-out er achter komt dat er NIETS is veranderd op het werk. Je voelt dan opeens een intrinsieke motivatie “ maar ik wil niet NOG EEN KEER een burn-out!”. Dan is de keuze opeens heel makkelijk .

Je brein heeft positieve leerervaringen nodig. Sterker nog. Het HSP-brein functioneert exponentieel beter in een positieve omgeving met een positieve en oplossingsgerichte aanpak. Dit is wetenschappelijk aangetoond. Jouw potentieel komt dan tot zijn recht. Pas na je keuze om hiervoor te gaan, merk je effect. Jammer genoeg niet eerder. Deze week kreeg ik een email van een cliënte hierover. En dat is wat ik iedere HSP gun!

“Het gaat goed met mij. Ik ben nog steeds blij met mijn nieuwe werkomgeving. Een omgeving waar ik veel beter tot mijn recht kom. Het is ook fijn om ergens weer nieuw te beginnen. Grappig he, dat ik dat nu zo kan zeggen. En dat terwijl ik het loslaten van mijn oude werkgever, waar ik toch tien jaar heb gewerkt, zo moeilijk vond!”

Kiezen voor de onzekerheid en angst die hoort bij verandering, is wat mij betreft kiezen voor je potentieel. Dat is kiezen voor leren, ervaren en groeien. Alleen op die manier krijg je een levensstijl die rekening houdt met jouw sensitieve aard.

Saskia Klaaysen, september 2018

Wil je meer?

Volg dan de gratis online minicursus JOUW HSP 4-daagse!

Of volg de complete online training of 3-daagse live training Omgaan met JOUW Hooggevoeligheid

Heb jij ook een hangend gaspedaal, HSS?

7 augustus, 2018 door Saskia

Regelmatig tref ik prikkelzoekende HSP-ers (High Sensationseekers/HSS) die gestrest zijn “ Ik doe te veel, ik wil te veel en ik kan niet tijdig stoppen, ik moet door”. Typerende uitspraken voor HSP-ers die graag op het gaspedaal staan. Ze geven geen erkenning aan hun hoogsensitieve bedrading. Het zenuwstelsel heeft wel degelijke tijd, lucht en ruimte nodig om te herstellen van alle indrukken en denkwerk. Ze blijven gas geven, zonder rekening te houden met de capaciteit van de motor en of er nog voldoende benzine in zit.

Het is het klassieke beeld van wat veel mensen van HSS-ers hebben. Dat zijn immers die razende roelanden die van de ene activiteit in de andere hoppen en niet tijdig stoppen. Maar dit klopt niet. Een HSS-er die lekker in zijn vel zit, heeft een groot zelfbewustzijn wanneer er actie en afwisseling nodig is. En neemt vervolgens rust en ontspanning, houdt rekening met zijn of haar sensitiviteit. Deze persoon gaat vrijwillig tijd nemen om te herstellen en geniet van de ontspanning en laat alle gedachtes lekker sudderen. Om vervolgens weer in actie te komen.

Ben jij zo’n hoogsensitieve Razende Roeland die nooit stopt?

Ga jij altijd maar door, door, door? En loop je jezelf voorbij? Mogelijk ben je chronisch overprikkeld op je werk of thuis. Maar mogelijk ben je eigenlijk onderprikkeld en blijf je zo actief om dit rotgevoel wat hieronder aan ten grondslag ligt te vermijden.

Hoe komt het dat jij niet de tijd neemt om te ontspannen?

1. Je hebt het druk op je werk, dus je hebt een grote prikkelintensiteit. Maar dat wat je doet, heb je eigenlijk geen plezier aan, geeft geen voldoening en geeft geen blijheid. Je vertoont kenmerken van een kwalitatieve bore-out. Op de momenten dat je vrij bent, relativeer je de frustratie van je werk weg en stort je op ‘leuke’ activiteiten en bezoekjes om je energieverlies te gaan compenseren en nog ergens energie op te doen. Of je stort je op kortdurende dopamineshots als eten, lekker op stap te gaan of shoppen. Dit werkt tijdelijk, maar op een gegeven moment geven die leuke activiteiten ook geen energie meer.

Tijd om de angel op je werk aan te gaan pakken! Want dan pak je pas goed je energielek aan. Zorg eerst voor een afname van de hoeveelheid prikkels en zoek dan meer kwalitatieve prikkels die jou blij maken.

2. Je hebt last van schuldgevoel en schaamte gevoelens over jouw overprikkeling. Dat jij rust en ontspanning nodig hebt om te ontspannen. Je vindt dat je geen ‘recht’ hebt op niets doen, je vindt jezelf ‘geen goede vader of moeder, partner of vriend(in)’, je hebt het idee dat je dan niet aan de verwachting voldoet en faalt, je wil ‘geen spelbreker of zeurpiet’ zijn. Dit zijn tekenen van rejection sensitivity, je bent bang om afgewezen te worden. Je probeert dit op te lossen met perfectionistisch gedrag, pleasen, recalcitrant doen of sterke controle neigingen.

Leer dealen met schuld & schaamte gevoelens, leer accepteren dat jij met je brein topsport doet en een grotere herstelbehoefte hebt. Want dan gun je jezelf rust & ontspanning.

3. Je hebt de overtuiging dat je als HSS-er vooral bezig moet blijven, dat je wel weer oplaadt met iets nieuws of iets anders. Dat klopt, maar op het moment dat de prikkelintensiteit te groot wordt, raak jij ook overprikkeld. Ook van nieuwe en leuke dingen moet je herstellen.

Kies dan liever voor een ontspannende activiteit als yoga, sporten, dansen, zingen, wandelen, creatieve activiteiten, meditatie, fietsen, lezen, netflixen, van je af kletsen…iets wat bij jou past. Of als het lukt, echt niets doen en wat voor je uit dromen.

4. Je MOET van alles. Vanwege je leven, je werk, de omgeving, je ouders, je gezondheid, etcetera…Te veel moeten is een teken dat het geen kwalitatieve prikkels voor jou zijn op dat moment. Mogelijk dat je je al te veel hebt aangepast aan de ander of de verwachtingen die jij denkt dat de ander heeft. Dit kost per definitie al energie.

Kloppen je aannames? Van wie moet het? Wat zou het effect zijn als je het een ander moment doet of lekker recalcitrant niet meer doet of uitbesteed, delegeert? Vaak is het een idee, een illusie die jij zelf in je hoofd hebt geprent. Waarom altijd naar je gedachtenloops en emoties luisteren in plaats van naar de behoefte van je lichaam? Kennelijk levert jou dat iets heel positiefs op. En als dat effect fijner is, dan de benodigde rust en ontspanning. Stop dan met alle weerstand, zuchten en steunen, doe de klus. En geniet van dat wat het jou oplevert en betaal de prjis met vermoeidheid.

5. Ben jij mogelijk te veel bezig met een eindplaatje in je hoofd? Houdt die prikkel jou continue aan de gang? Telt het eindresultaat, weet jij bergen werk te verzetten en wil jij dat NU, ACCUUT, VANDAAG? Kom jij tot rust als de prestatie is geleverd? Strong willed HSP hebben nog wel eens die neiging.

Vraag je even af of het proces ernaartoe ook leuk is. En kan het nog steeds leuk zijn als je dit proces vertraagd? Kan je dan ook meer genieten van al die tussentijdse prikkels van ontwikkelen, uitzoeken of overdenken? Hoe zou het zijn om tussendoor rustig de boel te laten bezinken? Mijn ouders zeiden altijd heel wijs: bezit van de zaak is het einde van het vermaak. En daar zit echt wel iets in! De snelheid van handelen beperkt ook de mate van genieten.

Saskia Klaaysen, juni 2018

Misschien ben je ook geïnteresseerd in de gratis minicursus JOUW HSP 4-daagse

Of wil jij meer?

Kijk dan bij mijn complete online HSP training “In 7 stappen Omgaan met JOUW hooggevoeligheid”

Of gaat jouw voorkeur uit naar live HSP trainingen?

HSP burn-out? Of toch bore-out?

20 april, 2018 door Saskia

HSP & Burn-out? Of toch bore-out?

Esther Bergsma kwam vorig jaar met alarmerende cijfers over het burn-out percentage van Hoogsensitieve personen. Die ligt volgens haar op maar liefst 57%. Dus meer dan de helft van de HSP heeft wel eens een burn-out meegemaakt en heeft dus last gehad van chronische stress. Landelijk ligt dat gemiddelde volgens haar op 14%. De oorzaken zijn volgens Esther Bergsma vooral: een slechte sfeer (54%), betekenisloos werk (41%) en gebrek aan autonomie (27%)

Misverstand

Helaas zie ik in mijn praktijk nog wel eens het grote misverstand dat chronische stress komt door overprikkeling en een burn-out tot gevolg heeft. Helaas ontstaat chronische stress bij hoogsensitieve personen ook door chronische onderprikkeling. Dit gebeurt vaak bij prikkelzoekende (HSS), hoogintelligente of extraverte HSP. De stress gerelateerde symptomen zijn hetzelfde, namelijk zeer vermoeid tot uitgeput zijn, emotioneel, veel piekeren, fysieke vage klachten, etcetera. Er wordt dus al snel burn-out als diagnose gesteld, waarbij het advies geldt: rust nemen door het aantal prikkels te verminderen. Bijvoorbeeld minder of tijdelijk niet werken of taken doen met minder verantwoordelijkheid.

Helaas is dat niet altijd de juiste aanpak. Bij een Masterclass van Frouke Vermeulen, specialist in Bore-Out werd mij nog duidelijker waar dit aan ligt. Namelijk de verhouding van de kwaliteit en intensiteit van de prikkels. De meeste mensen zijn geneigd alleen maar te kijken naar het aantal stressvolle activiteiten en niet naar de kwaliteit van de activiteiten.

Prikkelkwaliteit versus Prikkelintensiteit

Voor een optimale energiebalans hebben we twee ingrediënten nodig: voldoende prikkels voor voldoende prikkelintensiteit. Te veel is niet goed, want dan raak je overprikkeld en te weinig ook niet want dan dreigt het gevaar van onderprikkeling. De optimale hoeveelheid is per persoon verschillend. Daar is helaas geen recept voor.
Daarnaast is de prikkelkwaliteit belangrijk: dat je activiteiten en bezigheden hebt waar je blij van wordt. Denk bijvoorbeeld aan werk, hobby’s of andere activiteiten met voldoende zingeving en voldoening. Als je iets heel leuk vindt om te doen, dan geeft dat energie. Tenzij het veel te veel is, dan kan het alsnog energie kosten. Maar op het moment dat je geen voldoening of zingeving ervaart dan ontstaat onderprikkeling. Ook dit kost energie en geeft stress.

Twee type Bore-Out

Op het moment dat er onvoldoende kwaliteit voor jou zit in de activiteiten die je onderneemt en dit te lang duurt, dreigt een bore-out in plaats van een burn out. Dat betekent dat je het niet leuk vindt wat je doet, je ontleent er geen zingeving aan en het biedt geen blijdschap of voldoening. Hieronder vallen dus bijvoorbeeld veel routinematige handelingen, strakke tijdschema’s, weinig autonomie, weinig interactie met anderen, weinig intellectuele of creatieve uitdaging.

Er kunnen 2 type bore-outs ontstaan na een langdurige periode van chronische onderprikkeling:

Kwantitatieve bore out: je hebt te weinig te doen en dat wat je moet doen vindt je geen bal aan. Dus hier zit je regelmatig wat te staren of je doet alsof je genoeg te doen hebt, omdat je jezelf schaamt. Je wordt lamlendig, sloom, de tijd duurt eindeloos en je gaat gestresst naar huis. In de beginfase van deze onderprikkeling probeer je thuis te compenseren door je vrije tijd te vullen met leuke dingen. Maar daar heb je op den duur geen energie meer voor.
Kwalitatieve bore out: je hebt heel veel te doen, maar dat wat je moet doen vindt je niet leuk. Hier ben je dus heel druk, maar je voelt je opgejaagd, het is je te veel, je ontleent geen enkel plezier aan dat wat je moet of hoort te doen. Het is alleen maar ‘moeten’. Je kan je ei niet kwijt, je kan niet het beste uit jezelf halen en droomt van hele andere activiteiten en zaken. Je probeert heel lang aan de verwachtingen te voldoen of je verantwoordelijkheden te nemen. Misschien omdat je er wel goed in bent en de omgeving zo tevreden over je is. Maar het put je alleen maar uit.

De laatste bore-out wordt vaak verward met een burn-out, omdat de prikkelintensiteit net als bij een burn-out heel hoog is. Rust nemen (de prikkelintensiteit af laten nemen) kan tijdelijk helpen, maar als de kwaliteit van de activiteiten niet omhoog gaat en je gaat niet doen wat voor jou zinnig is of waar je voldoening uit haalt, schiet je door naar de kwantitatieve bore out. Namelijk te weinig te doen en te weinig uitdaging en voldoening. Dan neemt de stress weer toe in plaats van dat het herstel voortzet.

Twee van de drie oorzaken die Esther Bergsma noemt zijn kwalitatieve prikkels, namelijk betekenisloos werk en autonomie. Dus ben je een prikkelzoekende, of hoogintelligente of extraverte HSP… overweeg kritisch of je niet meer een bore-out hebt in plaats van een burn-out. De aanpak van een bore-out is namelijk anders: rust en geleidelijk de kwalitatieve prikkels toe laten nemen.

Saskia Klaaysen, april 2018.