Blog Archieven - hsptraining.nl

De 10 misverstanden over HSP & HSS

6 maart, 2019 door Saskia

De mythes over HSP & Hoogsensitieve HSS ontkracht

In november en december 2018 deed ik een uitgebreid onderzoek naar HSP, HSS & Onderprikkeling. Er wordt immers zo weinig geschreven over de hoogsensitieve High Sensation Seeker en wat er geschreven werd, vond ik regelmatig onzin. Dat baseerde ik op mijn eigen HSS-zijn en ruim 10 jaar hoogsensitieve High Sensation Seekers coachen en trainen. Hoe fijn dat mijn persoonlijke ervaring en mening nu onderbouwd is met data. Ruim 1300 hoogsensitieve mensen deden in 2018 mee, waaronder 774 HSP-ers en 581 HSS-ers.

Wat zijn de 10 grootste misverstanden als het gaat om hoogsensitiviteit en hoogsensitieve High Sensation Seekers?

Misverstand 1. Een hoogsensitieve High Sensation Seeker is ‘minder Hoogsensitief’

De feiten over de gevoeligheid voor fysieke, emotionele prikkels, prikkels uit sociale en nieuwe situaties en de diepgaande informatieverwerking bij HSP & HSS:

1. HSP en HSS reageren net zo vaak op fysieke prikkels. Het sterkst op geluid, licht en reuk. Bewezen is dat HSP sterk reageren op visuele informatie. Hoogsensitieve HSS geven wel iets vaker aan gevoelig te zijn voor cafeïne, wat verklaard kan worden door de sterkere dopaminegevoeligheid en dus verslavingsgevoeligheid van HSS.
2. HSP en HSS geven bijna allemaal aan gevoelig te zijn voor sociaal emotionele prikkels zoals stemming, sfeer, verwachtingen van anderen en het goed kunnen inleven in anderen. HSS geven zelfs net iets vaker aan hier gevoelig voor te zijn. In de fMRI studies van onder andere Bianca Acevedo is bewezen dat HSP goed emoties op gezichten lezen en sneller reageren en anticiperen op sociaal-emotionele prikkels van andere mensen in de omgeving. Het centrum in het brein dat afweegt of je het goed doet voor de ander is in fMRI bij hooogsenitieven actiever gebleken (ACC). Als je afwegingen maakt wordt de sociale omgeving sterk in de gedachten betrokken. Wat wordt er van mij verwacht?. Verschillende perspectieven worden in genomen.
3. Nieuwe omgevingen geven veel nieuwe prikkels. Slechts een deel van de HSP wordt van hun stuk gebracht. Hierin zie je wel verschil tussen de rustzoekende HSP en de hoogsensitieve HSS. Ongeveer 58% van de HSP herkent het en 38% van de HSS. Dit heeft te maken dat een hoogsensitieve HSS juist houdt van verandering en nieuwe situaties. Een heel groot deel van de HSP kunnen dus prima dealen met nieuwe omgevingen.
4. Bij de diepgaande informatieverwerking scoren hoogsensitieve HSS-ers op sommige aspecten hoger dan HSP-ers. Vrijwel alle hoogsensitieven vinden rechtvaardigheid belangrijk en hoogsensitieven willen het graag goed doen voor de ander. Ze hebben vrijwel allemaal een hekel aan als ze opgejaagd worden doordat er veel in korte tijd moet gebeuren. Alles wordt immers goed overwogen en uitgedacht. Dat vraagt tijd en energie. En als er druk wordt opgelegd vanuit de omgeving ervaren HSP-ers dit als ongewenst. Als mensen dan ook nog veel aan je gaan vragen steekt bij de meeste HSP-ers irritatie op. Mogelijk dat door de sterkere tegengestelde innerlijke bewegingen van pauze-controle versus actie dat hoogsensitieven HSS-ers meer nadenken hoe risico’s te ondervangen en mogelijk daardoor hoger scoren bij het bekijken van problemen van meerdere kanten, perfectionisme en het graag goed willen doen. HSS-ers geven ook aan vaker geïrriteerd te zijn door vragen. Dit doorbreekt mogelijk de vele innerlijke afwegingen.

Misverstand 2. Een hoogsensitieve HSS heeft geen last van overprikkeling

Ruim 80% van alle HSP-ers voelen de behoefte zich terug te trekken na een drukke dag. Het betreft hier zowel de rustzoekende HSP-ers als de hoogsensitieve HSS-ers. Hoogsensitieven zijn zoals eerder gezegd empathische personen. Ze houden van verbinden met andere mensen, maar tegelijkertijd kunnen sociale omgevingen ook meer uitputten. Bij de taken die hoogsensitieven gedurende de dag op zich nemen, doet het brein continue topsport door de diepgaande informatieverwerking. Ruim 70% van alle hoogsensitieven presteert slechter als er op ze gelet worden. Een HSP is zich continue sterk van zichzelf bewust en wil graag aan de verwachtingen voldoen van de ander. Dit kan het functioneren belemmeren. Aan de andere kant is uit onderzoek gebleken dat bij een positieve sociale omgeving het functioneren van HSP juist toeneemt. Als er sprake is van afwijzingsgevoeligheid (bij 50% van de HSP), neemt de mate van overprikkeling toe doordat de afwijzingsgevoelige HSP zich continue zorgen maakt of hij het goed doet, aan de verwachtingen voldoet of erbij hoort en aardig wordt gevonden. De overige HSP houdt hier rekening mee, maar kan de situatie juist heel goed relativeren en kalm blijven.

Misverstand 3. Een hoogsensitieve HSS denkt niet na voordat hij in actie komt

Ruim 70% van zowel de HSP als de HSS observeren eerst de situatie alvorens deel te nemen aan de activiteit. Het is dus een misverstand om te denken dat een hoogsensitieve HSS direct in actie komt. Het gedragsremmende, pauze-controle systeem is bij alle hoogsensitieve mensen actiever (BIS – Behaviour Inhibition System). Dus ook bij de hoogsensitieve HSS. Daarnaast is net als bij andere High Sensation Seekers het gedragsbenadering en activeringssysteem actiever bij een hoogsensitieve HSS (BAS – Behaviour Approach System). De HSS neemt eerst de omgeving, de gehele situatie in zich op. maar zal wel eerder of vaker in actie komen dan een rustzoekende HSP. Marvin Zuckerman stelt dat er nog een derde systeem is, namelijk het sensatiebenaderingssysteem. Dit systeem heeft een nauwe relatie met de neurotransmitter MonoAmine Oxidase (MOA), de neurotransmitter die er waarschijnlijk voor zorgt dat HSS sneller een nieuwe sensatie opzoeken, omdat dit de stof is die dopamine afbreekt.

Misverstand 4. Hoogsensitieven willen geen aandacht

HSP vinden het minder prettig als alle aandacht op ze gericht is (68%). Bij de hoogsensitieve HSS-ers ligt dit percentage lager en hebben er beduidend minder moeite mee (56%). Die voelen zich ook in groepen beter op hun gemak. Dit wordt waarschijnlijk verklaard doordat een HSP-brein gericht is op eventuele fouten voorkomen en het HSS brein meer gericht is op het krijgen van beloningen en dus dopamine aanmaakt bij sociaal contact. Ruim een derde van alle HSS houdt ervan om alle aandacht in een groep te krijgen (mogelijk dat dit de extraverte hoogsensitieve High Sensation Seekers zijn), maar merkt op dat de aandacht ook uit put.

Misverstand 5. Alle Hoogsensitieve HSS-ers willen graag bungee-jumpen en extreme sporten beoefenen

In mijn onderzoek heb ik onderscheid gemaakt naar verschillende vormen van zoeken naar kick & fysieke avontuur. Dan zie je dat meer dan de helft van de HSS een vorm van hang naar kick & avontuur heeft tegenover een kwart van de rustzoekende HSP. De meesten doen dan de relatief veilige sporten zoals skiën, bergbeklimmen, duiken of surfen of iets waarbij snelheid wordt ervaren. Slechts 11% van de HSS doet ook graag de extremere sporten als parachutespringen en bungeejumping.

Misverstand 6. Een hoogsensitieve HSS wil risico’s

De reden dat hoogsensitieve HSS-ers op zoek gaan naar kick & avontuur is de intense gevoelservaring en activiteit op zich (71% van HSS tegenover 39% van de HSP). Bij het zoeken naar verandering en vernieuwing ligt dit nog hoger. Het risico is van zwaar ondergeschikt belang. Slechts 1% van HSS en HSP geven aan dat de risico leidend is. Hoogsensitieve HSS zullen bij dit soort prikkelende activiteiten vanwege hun diepgaande informatievoorziening wel degelijk goed nadenken over de risico’s en afwegen welke fysieke activiteiten tot hun range van fysieke mogelijkheden behoort . Ze zullen uitgebreid gaan trainen of zich gedegen met een cursus of lessen gaan voorbereiden. Ze zijn dan extra voorzichtig en dragen zorg voor de juiste veiligheidsmaatregelen zodat het risico acceptabel is. Voor veel hoogsensitieve HSS vallen de extreme sporten als bungeejumpen, of skydiven om die reden af en kiezen voor de meer veiliger sporten waar kracht of snelheid bij komt kijken, bijvoorbeeld klimmen, boksen, of surfen/zeilen, sport met auto, motor of boot.

Misverstand 7: Iedereen wil toch nieuwe ervaringen opdoen?

Vrijwel alle HSP geven aan wel enige vorm van nieuwe ervaring op te willen doen. Maar er is wel duidelijk onderscheid te zien bij de mate waarin een hoogsensitieve HSS dit wil en een HSP. Het opdoen van nieuwe ervaringen is naast de neiging tot verveling het belangrijkste kenmerk bij een hoogsensitieve High Sensation Seeker. Uiteraard hangen deze kenmerken nauw met elkaar samen. Een hoogsensitieve HSS houdt dus veel meer van nieuwe activiteiten, omgevingen en mensen dan de HSP.
Ongeveer de helft van de HSP houdt van spelenderwijs leren, ontdekken en creëren en houdt van kunst of muziek die intense ervaringen geeft. Dit lijkt meer samen te hangen met de behoefte naar diepgaande informatieverwerking dan het opdoen van nieuwe ervaringen.

De top 5 van de hoogsensitieve HSS:

1. Nieuwe gebieden verkennen
2. Spelenderwijs leren, ontdekken en creëren
3. Kunst en/of muziek die me intense ervaringen geven
4. Liever een nieuwe plek bezoeken dan naar een oord terug te keren
5. Nieuwe mensen leren kennen/ diverse vriendenkring

Misverstand 8. De hoogsensitieve HSS kleurt altijd buiten de lijntjes

De meeste hoogsensitieve HSS-ers vertonen wel 1 of meer kenmerken van ontremming tegenover slechts een derde van de rustzoekende HSP. Bij alle kenmerken van ontremming geeft 30 tot 40% van de hoogsensitieve HSS dit te herkennen. Ook hier zie je dat de gevoelservaring leidend is, grapjes over seksualiteit en het prettige gevoel van aangeschoten of stoned zijn wordt door ongeveer de helft herkend. Bij de HSP liggen deze percentages veel lager. Door de dynamiek tussen het benaderen van situaties of het vermijden van situaties kan ontremming dienen als activeringsmechanisme. Dus het verkrijgen van lef om iets nieuws te onderzoeken, ongeacht de feitelijke risico’s. In combinatie met hoogsensitiviteit zie je vaak dat risico’s zorgvuldig in worden geschat en zorg wordt gedragen voor voldoende veiligheid.

Misverstand 9. HSP-ers zijn alleen overprikkeld en niet onderprikkeld

Bijna alle HSP en HSS vertonen tekenen van onderprikkeling of verveling. Maar hoogsensitieve HSS-ers scoren op alle onderdelen vele malen hoger dan de HSP-ers. Uiteraard heeft dit kenmerk veel te maken aan de behoefte van een hoogsensitieve HSS-er naar nieuwe omgevingen, mensen en activiteiten. Als dit uitblijft ontstaat verveling en zal een hoogsensitieve HSS-er op zoek gaan naar verandering. Sleur en regelmaat vindt 75% van de HSS vreselijk, dus lang hetzelfde doen is geen optie. Een hoogsensitieve HSS vaart wel bij afwisseling van activiteiten. Slechts 27% van de HSP heeft een hekel aan sleur en regelmaat.

Misverstand 10. Onderprikkeling bij HSP & HSS hebben dezelfde oorzaak

Er zijn duidelijke verschillen te zien in de onderprikkeling bij HSP en hoogsensitieve HSS. Bij HSP lijkt het te ontstaat door gebrek aan diepgaande informatieverwerking. De informatie is te oppervlakkig of een herhaling. De ‘nieuwe informatie’ is weinig inspirerend om op door te kauwen of verder op te associëren of over na te denken. Het draagt niet bij aan creativiteit of om iets te leren of intens te voelen. Bij HSS lijkt het te ontstaan door te veel sleur en regelmaat, te weinig afwisseling en gebrek aan diepgaande informatieverwerking. Mogelijk dat hoog intelligente HSP-ers ook sneller verveeld raken bij gebrek aan intellectuele uitdaging.

De top 3 HSP en onderprikkeling

1. Gesprekken die pijnlijk saai zijn

2. Wachten zonder iets te doen

3. Ik kijk niet twee keer naar dezelfde film/ onrustig als ik lang alleen thuis ben

De top 3 HSS en onderprikkeling

1. Ik houd van afwisseling van activiteiten

2. Gesprekken die pijnlijk saai zijn

3. Hekel aan sleur en regelmaat

Wil je de complete onderliggende onderzoeksresultaten?

Klik hieronder op de link om een pdf met het complete artikel met de eerste facts & figures uit het onderzoek HSP & HSS en onderprikkeling op te vragen.

Saskia Klaaysen, Maart 2019

HSS kenmerk 4: Ontremming

8 januari, 2019 door Saskia

Ontremming HSS High Sensation Seeker kenmerk

Ontremming voor euforische stemmingen

Een klein deel van de prikkelzoekende HSP vertoont kenmerken van ontremming om euforie te ervaren. Dit valt binnen het laatste kenmerk van High Sensation Seeking zoals Marvin Zuckerman heeft onderzocht. Hij zegt: “ Sensation Seeking is het zoeken naar gevarieerde, nieuwe, complexe en intense sensaties en ervaringen en de bereidheid om fysieke, sociale, juridische en financiële risico’s te nemen omwille van een dergelijke ervaring. De gevoelservaring is dus leidend en niet het nemen van de risico’s.

Sensation Seeking als eigenschap heeft 4 kenmerken waarvan er 1 of meer in meer of mindere mate voorkomt: 1. het zoeken naar de kick & avontuur

2. het opdoen van nieuwe ervaringen en realiseren van vernieuwing

3. neiging tot snel vervelen

4. ontremming

Wat betekent ontremming/ongeremdheid bij High Sensation Seekers (HSS-ers)?

In mijn vorige blogs heb ik de eerste 3 kenmerken besproken. Deze blog gaat in het laatste kenmerk ontremming of ongeremdheid. In mijn praktijk en uit mijn onderzoek blijkt dat dit kenmerk in mindere mate voorkomt bij de hoogsensitieve High Sensation Seekers of bewust wordt onderdrukt vanwege het grote verantwoordelijkheidsgevoel of hoog bewustzijn van de risico’s & consequenties. En als de lasten zich uiten, dan is het regelmatig omhuld met schuld & schaamte gevoelens van de desbetreffende persoon.

Dit is de bereidheid om buiten de sociaal geaccepteerde normen en waarden te treden. Het doel is om euforische stemmingen te krijgen, om een andere staat van bewustzijn, of het verhogen van energie om de verveling te verminderen. Bijvoorbeeld bijzondere feesten, hedonistische levensstijl, wisselende seksuele partners of ervaringen, medicijn, alcohol of drugsgebruik, gokken of denk aan modernere uitingen zoals gamen.

Het is eigenlijk de meest oude vorm van het zoeken naar intense ervaringen. In oude tijden hielden mensen al bacchanalen en grote feesten als verbindend middel voor sociale acceptatie.

Volgens Marvin Zuckerman is met deze eigenschap een sterke relatie te zien met het geslachtshormoon testosteron. Mannen vertonen dit kenmerk dus meer dan vrouwen en neemt af met het stijgen van de leeftijd.

Ook stelt hij dat het brein een sensatiezoekerssysteem heeft. Dit complexe systeem heeft volgens hem een nauwe relatie met MonoAmine Oxidase (MOA), een verzameling enzymen die o.a. dopamine, noradrenaline en serotonine afbreken (de stofjes die verantwoordelijk zijn voor rust en geluksgevoel). Lage waardes zorgen er volgens hem waarschijnlijk voor dat mensen sneller ervaringen opzoeken om deze neurotransmitters weer aan te maken. Te hoge levels van MOA worden ook geassocieerd met alcoholisme, verslavingen, anorexia en bipolaire, antisociale persoonlijkheid stoornissen.

De combinatie risico’s nemen en ontremming kan gepaard gaan met een berekende of verkeerd ingeschatte inschatting van het risico. Dat leidt tot juridische, financiële, persoonlijke of emotionele gevolgen.

Door de dynamiek tussen het benaderen van situaties of het vermijden van situaties kan ontremming dienen als activeringsmechanisme. Dus het verkrijgen van lef om iets nieuws te onderzoeken, ongeacht de feitelijke risico’s.

Ontremming & euforie en hoogsensitiviteit

De lusten

Het zoeken naar euforische stemmingen zorgt ervoor dat een Hoogsensitieve HSS-er naar grote feesten, festivals, concerten of opzwepende evenementen gaat om daar intens te genieten van alle prikkels, het gevoel te hebben van een soort trance, ECHT te leven en los te zijn van de routine van alledag. Deze uitjes geven een grote boost aan energie, waardoor de routines van alledag daarna weer makkelijker gaan. De meer rustzoekende hoogsensitieven zullen dit onbegrijpelijk vinden en als ‘niet hoogsensitief gedrag’ aanmerken. De hersteltijd van al deze leuke prikkels en ervaringen is echter langer dan bij niet hoogsensitieven en daaraan herken je in het gedrag de hoogsensitiviteit.

De diepgaande informatieverwerking van een hoogsensitief persoon zorgt er waarschijnlijk voor dat de uitwassen van ontremming minder voorkomen. Hoogsensitieven zijn immers juist heel goed in het inschatten van risico’s en overzien juist de consequenties voor zichzelf en de omgeving. Je zou kunnen zeggen ‘alles met mate en genieten maar’. De combinatie hoogsensitiviteit en HSS geeft lef om buiten de gebaande paden te gaan, iets te onderzoeken of iets weloverwogen uit te proberen wat een gemiddeld persoon nalaat.

Hoogsensitieve HSS-ers anticiperen meestal op de risico’s zodat ze binnen de perken blijven. Denk bijvoorbeeld aan het experimenteren met Ayahuasca (sjamanendrug) onder professionele begeleiding. Hoogsensitieven zullen vooraf uitzoeken wat, wanneer, bij wie en wat de consequenties zijn en bekijken of dat het risico waard is en of het veilig genoeg is om de intense ervaring te beleven. Of denk aan een avond stappen en daarbij flirten met anderen, maar uiteindelijk netjes naar huis gaan, omdat de liefde voor en van hun partner hen te veel waard is om op het spel te zetten voor een nieuwe seksuele ervaring.

Overigens kunnen seksualiteit en relaties bij de hoogsensitieve HSS-er een flinke push & pull dynamiek met zich meebrengen. Zeker als ze op zoek gaan naar nieuwe partners of nieuwe ervaringen. De push & pull dynamiek is een spel van zoeken naar spanning en uitdaging die een HSS-er niet snel verveelt. Ontremming door middel van seksualiteit wordt meestal getemperd door de hoogsensitieve, emotionele behoefte om diep in contact te komen met een partner.

Een groot voordeel van ontremming is dat je sneller lef ervaart om nieuwe dingen te doen die buiten de gebaande paden liggen. Dat is uiteraard handig bij innovatie, nieuwe businessconcepten, ontwikkelen, reizen & ontdekken. En dat heeft meerwaarde voor de maatschappij.

De lasten als de euforie je meesleept

Op het moment dat het wel anders verloopt dan vooraf bedacht of dat een HSS-er zich toch in de rush van de adrenaline, het intense gevoel of de roes van alcohol of drugs mee laat slepen, kan een groot intens gevoel van schuld en schaamte ontstaan. Denk bijvoorbeeld aan vreemdgaan, overdag te vaak te veel alcohol nuttigen of in problemen raken door gokken of gamen of roekeloze (zakelijke) beslissingen. Door het grote besef van ethiek, goed & fout in combinatie met de diepgaande informatieverwerking kan dit leiden tot veel gepieker en een sterke zelfveroordeling. Zelfcompassie is op die momenten afwezig. De diepe en intense emoties die hiermee gepaard gaan zijn sterk overprikkelend. Er is een sterke wil om het daarna goed te maken, eerlijk te zijn en de verkeerd afgelopen situaties recht te zetten. En dat is nu eenmaal niet altijd mogelijk.

Verslavingsgevoeligheid

Hoogsensitieven zijn gevoelig voor heel veel middelen omdat het zenuwstelsel daar sterker op reageert. In combinatie met HSS gedrag, kan de impuls om tijdig te stoppen met bijvoorbeeld alcohol of gamen niet goed werken. Dat is de reden dat veel HSS-ers verslavingsgevoelig zijn of ‘s ochtends weer beseffen dat ze ‘weer’ de laatste waren op het feestje of ‘toch weer te veel gedronken hebben’.
Indien je beseft dat je verslaafd bent geraakt en hiervan af wilt, raad ik je altijd aan een gespecialiseerde verslavingsdeskundige op te zoeken.

Ook kan de ontremming een probleem worden bij de groep hoogsensitieven die niet goed hebben leren omgaan met hun gevoelens en emoties. Hier geen ruimte aan geven, er naar luisteren of niet geleerd hebben zich te uiten en de emoties te benoemen of betekenis aan te geven. Maar in plaats daarvan hun gevoel willen blokkeren of rationaliseren. Deze groep vindt in stimulerende middelen afleiding of verdoving om het lichaam met externe middelen te ontspannen. Het mag duidelijk zijn dat dit zelfdestructieve symptoombestrijding is. Gecombineerd met HSS kan hier uiteraard verslaving uit voort komen.

Conclusies: Ik LEEF

De meeste hoogsensitieve HSS-ers genieten gewoon van momenten van ontremming en plannen het goed in, schatten risico’s juist in, hebben zelfcompassie of voldoende zelfzorg en zelfkennis om daarna weer in rust te herstellen. Ze zijn zich sterk bewust wat ze belangrijk vinden en wat niet en laten zich niet zomaar meeslepen met de omgeving. Vaak ervaren deze mensen vooral het genieten, blijdschap of ook wel het gevoel van ‘IK LEEF!’ en hebben ze minder last van de risico’s en lasten. Hoogsensitieve High Sensation Seekers die een prima balans hebben doen energie op tijdens dit soort feestjes en sociale contacten, genieten volop en zijn na de ‘day after en de kater’ weer klaar voor de normale dagen daarna.

Saskia Klaaysen, januari 2019

Wil je meer weten over HSP & HSS? Check ons nieuwe trainingsprogramma in 2019. Live en online.

Training HSP HSS 2019 Amersfoort Hoogsensitiviteit Hooggevoeligheid

Kenmerk 3 HSS neiging tot vervelen

29 december, 2018 door Saskia

Veel prikkelzoekende HSP-ers zijn op zoek naar nieuwe ervaringen, mensen, activiteiten en veranderen graag van omgeving. Ze hebben een snellere neiging zich te vervelen als ze te weinig nieuwe ervaringen hebben en te veel sleur en routine. Dit valt binnen het 3e kenmerk van de definitie van Sensation Seeking van Marvin Zuckerman :

“ Sensation Seeking is het zoeken naar gevarieerde, nieuwe, complexe en intense sensaties en ervaringen en de bereidheid om fysieke, sociale, juridische en financiële risico’s te nemen omwille van een dergelijke ervaring. “

De gevoelservaring is dus leidend en niet het nemen van de risico’s. Sensation Seeking als eigenschap heeft 4 kenmerken waarvan er 1 of meer in meer of mindere mate voorkomt:

1. het zoeken naar de kick & avontuur

2. het opdoen van nieuwe ervaringen en realiseren van vernieuwing

3. neiging tot snel vervelen

4. ontremming

In mijn vorige blogs ben ik in gegaan op het zoeken naar kick & avontuur en het opdoen van nieuwe ervaringen door de hoogsensitieve High Sensation Seeker. Deze blog gaat in op de neiging tot vervelen. In mijn praktijk zie ik dat dit een veel voorkomende kenmerk is bij de hoogsensitieve High Sensation Seekers. Maar ook de hoogintelligente of hoogbegaafde HSP-ers herkennen dit kenmerk.

Gevoeligheid voor verveling/neiging tot verveling (BS)

Verveling is de ergste vijand van een sensation seeker. Ik noem dat onderprikkeling. Je voelt je dan niet genoeg gestimuleerd, uitgedaagd, je ervaart te weinig opwinding (arousal) of je krijgt te weinig gevoel bij de ervaring.

HSS-ers doen van alles om saaie of routinematige situaties te vermijden, maar ze zijn ook een kei in het vermijden van de emoties die horen bij verveling. Daarbij gaan ze soms totaal voorbij aan de wezenlijke oorzaak van verveling. Ze zoeken willekeurige prikkels om een staat van arousal te ervaren. Denk aan reuring brengen in de omgeving (tot aan ruzie zoeken toe), het zoeken naar kortdurende intense gevoelservaringen (shoppen, drank, drugs, te lang op social media vertoeven), als een kip zonder kop continue bezig zijn met van alles en nog wat. De bron van verveling zit in veel structurelere zaken zoals werk, relatie of vrije tijdsbesteding. Het optimale opwindingsniveau wordt bij verveling niet bereikt. Het is vaak een negatieve gemoedstoestand. De gevoeligheid of neiging tot verveling kan grote gevolgen hebben op het sociale leven, de gezondheid, het zakelijk leven of relationeel een impact hebben.

Kortdurende verveling kan ook een hele positieve impact hebben. Verveling kan een grote creatieve boost of flow in je leven geven, vertraging in je leven realiseren waardoor meer details opvallen, associatieve vermogens aanwakkeren, broed- fladder en bezinkingstijd of hersteltijd voor het brein geven. Hierdoor kan een HSS sneller weer in een creatieve flow raken en ontstaat er geen structurele verveling of bore-out. Maar daarover later meer in een volgende blog.

Verveling en onderprikkeling van de hoogsensitieve High Sensation Seeker

Ik heb al veel blogs geschreven over onderprikkeling. Ik beperk me hieronder tot vier oorzaken en oplossingen die te maken hebben met het hoogsensitieve brein.

1: Diepgaande informatieverwerking

Van nature ervaren hoogsensitieve personen situaties intens door de diepgaande informatieverwerking. Een HSP denkt dieper na over problemen, kansen en uitdagingen. De optimale optie wordt zorgvuldig afgewogen. Er wordt meer informatie met elkaar verbonden en weloverwogen doordacht. De HSP-er denkt na over effecten & consequenties. Niet alleen voor zichzelf, maar ook voor de omgeving of het hele gezin, de familie, het team of het bedrijf.

Als deze kwaliteit niet wordt aangesproken, raakt een hoogsensitieve HSS, maar ook hoogintelligente HSP snel verveeld. Bijvoorbeeld als het grotere geheel, de doelen of het nut niet duidelijk is. Het gesprek oppervlakkig blijft of een herhaling is. Of wat denk je van voorheen complexe, vernieuwende taken die nu voelen als routine: het gevoel van seen that, done that. Of alles is al uitgedacht en de taak moet je alleen nog uitvoeren. Bij verveling worden creatieve, intellectuele, empathische en fysieke vermogens onvoldoende aangesproken. Een hoogsensitief persoon wil namelijk van nature graag iets bijdragen, verder gaan, iets nieuws doen of iets bereiken voor het grotere doel. Het moet nut hebben. Herhaling van activiteiten biedt onvoldoende uitdaging en hoogsensitieve HSS raken daardoor verveeld. Regelmatig hebben ze dat niet direct door, omdat de omgeving bijvoorbeeld enthousiast is en veel waardering heeft voor datgene wat ze doen. Zo kunnen hoogsensitieve HSS ongemerkt in een bore-out komen: de oriëntatie op de omgeving, de waardering die ze krijgen, verhult het energielek van verveling.

2. Inhoud, wat doe jij?

Een ander aspect van verveling is de inhoud van de activiteiten waar de hoogsensitieve HSS mee bezig is. Dit moet aansluiten bij zijn eigen nieuwsgierigheid, leerhonger en interesses. Het is dus heel belangrijk om zelfbewustzijn te hebben waar je sterke punten liggen, waar je blij van wordt, zingeving bij ervaart en voldoening voelt. Dat zijn jouw persoonlijke kwalitatieve prikkels. Het uitzoeken van je kerntalenten is bijvoorbeeld een handig hulpmiddel om je te gaan richten op werk & activiteiten die bij je passen en waar je energie van krijgt. Voor mij heeft een Human Design profiel veel duidelijkheid gegeven in de oorzaken van mijn onderprikkeling. Vaak zie je dat HSS-ers de afwisseling in denken & doen heel prettig vinden. Als je op het werk veel moet denken, is het prettig om in je vrije tijd juist meer met je handen te doen.

3. Leren, ervaren & ontwikkelen

Bij hoogsensitieve HSS zie je een brede belangstelling en een steeds verder ontwikkelende belangstelling. Leren, ervaren & ontwikkelen staan hoog in het vaandel. Voor anderen komt dit nog wel eens als ‘jobhopperig’ of ‘plotsling’ over als je opeens een totaal andere hobby op pakt. Opmerkingen als “ maak nu eens iets af”, “wat ga je nu weer doen”, “kies en focus toch eens”, “kan jij dat dan”, zijn aan de orde van de dag. En dat valt niet mee want ruim 80% van de HSP geeft in mijn onderzoek aan gevoelig te zijn voor de verwachtingen en het graag goed willen doen. Maar voor een hoogsensitieve HSS is kiezen juist NIET de oplossing. Verbreden, verdiepen en afwisselen is het natuurlijke habitat van een Hoogsensitieve HSS. Onlangs was ik bij een lezing van Judith Webber die een fantastische metafoor gebruikte: wees een puzzelstukje en prop jezelf niet in een hokje van functie-eisen en verwachtingen van anderen. Zorg dat je van je NON-talenten af komt (de gaten in het puzzelstukje, activiteiten waar je echt niet blij van wordt) en zorg dat je vooral bezig kan zijn met die prachtige uitstulpingen aan jouw puzzelstukje: datgene wat je heel blij maakt. Datgene waar je goed in bent, geen energie kost. En soms hebben die raakvlakken met hele andere kennisgebieden of activiteiten dan jouw functieprofiel en bijbehorende competenties.

4. Diversiteit in mensen

Een van de belangrijkste kenmerken van hoogsensitieve mensen is dat ze gericht zijn op de sociale omgeving. Op andere mensen. Veel prikkels en ervaringen doen ze op in een sociale context. Voor een HSS kunnen steeds dezelfde gezichten en gesprekken, saai worden. Het creëren van een diverse sociale kring om je heen zorgt voor afwisseling. Verschillende mensen geven voldoende gevoelservaringen en voldoende keuzevrijheid bij wie je wilt zijn, wanneer en wat je gaat doen. Met de een heb je nu eenmaal goede gesprekken en met de ander kan je lekker klussen, sporten of gezellig in de kroeg hangen. Het ontmoeten van nieuwe mensen geeft nieuwe gesprekken, nieuwe inzichten, nieuwe ervaringen, een energieboost en dat vinden hoogsensitieve HSS leuk. Dit is niet altijd makkelijk, want veel HSP-ers voelen zich zeer loyaal aan de mensen om hen heen of hebben een aanpassingsstrategie ontwikkelt die onderprikkeling in stand houdt. Zoals aanpassingsgedrag vanuit een rejection sensitivity: de perfecte persoon/rol zijn, pleasen, controle willen hebben, het goed willen doen.L

Levenslang

De sensitiviteit voor verveling blijft het hele leven lang. De andere 3 kenmerken zie je met het stijgen van de leeftijd afnemen. Sensation seeking gedrag is het duidelijkst te zien bij jong-volwassenen. Maar vanaf middelbare leeftijd beginnen HSS-ers steeds meer te lijken op de andere 70% van de hoogsensitieven: de rustzoekers. Het snel verveeld raken is dan nog het enige duidelijke onderscheid.

Saskia Klaaysen, december 2018

Wil je meer weten over HSP & HSS? Check ons nieuwe trainingsprogramma in 2019. Live en online.