Omgaan met hooggevoeligheid Archieven

HSP, rouw & verdriet

22 augustus, 2018 door Saskia

“The trouble is, you think you have time” – Jake Kornfield.

De quote op Instagram van mijn nichtje. En helaas deze zomer ben ik daar goed van doordrongen. Afscheid nemen doet zeer, heel zeer en zeker als het lot beslist dat iemand zomaar uit het niets overlijdt. Ook iemand, net als jij en ik, met herinneringen aan gisteren, plannen voor vanavond, voor morgen of dit jaar en ooit……maar het werd uit het niets nooit. Rest de stilte…..

Het gebeurde me deze zomer twee keer. Eerst mijn stoere lieve zwager, de vader van bovenstaand nichtje. En deze week had ik de begrafenis van Annek Tol, een dierbare collega uit het HSP veld. En ook haar dochter zei dat niets, maar dan ook niets in haar rekening hield met het feit dat haar moeder er zomaar niet meer kon zijn. Want ook zij, ging er net als wij vanuit dat haar moeder minstens 80 werd. Het lot besliste anders.

Begrafenissen, HSP & verdriet

Ik ervaar bij begrafenissen zo’n intens verdriet, zoveel pijn. Pijn in de woorden die uitgesproken worden en pijn in de onuitgesproken woorden in lichaamshouding. Maar ook de emotionele energie van de sprekers. Mijn gedachten, mijn beelden, mijn herinneringen bij andermans woorden. En dan de muziek. De muziek die in de klanken en melodie de juiste snaren bij mij, maar ook bij anderen weet te raken. Ik hoor het gezang dat wel woorden weet te geven in metaforen en symbolieken. Ik voel de klanken van de muziek die de emotie vol kunnen uitdragen, die een ieder op dat moment begrijpt en doorvoelt. Klanken die door mijn lichaam stromen en via mijn innerlijke beelden en tranen weer een uitgang vinden. Ik zie de mensen om me heen, de een stoïcijns voor zich uitstarend, anderen die met dezelfde verdrietige ogen een weg naar mij vinden, een arm, een gebaar, een knuffel, een blik. Ik ervaar de opbouwende energie van definitief afscheid nemen van de persoon in het aardse leven. Het is heftig en laten we eerlijk zijn, alledaagse realiteit. Iedere dag sterven mensen die ook dachten dat ze nog tijd hadden. En iedere dag zitten er mensen bij het afscheid die net als ik dachten dat de tijd nog niet om was.

Uiteraard heb ik mijn eigen verdriet, maar de rauwe pijn, de wanhoop, de eenzaamheid, het intense verdriet van de ander overspoelt mij op deze momenten ook ten volle. En dat is ok, inmiddels wel. Ook dat hoort bij HSP. HSP-ers huilen niet continue, maar als er verdriet is, is dat intens. Wat mij betreft een combi van mijn eigen herinneringen, gemis en emoties. Maar ook die van de werking van mijn spiegelneuronen die het verdriet van een ander keurig als een postbode overbrengen in mijn zenuwstelsel. En als laatste pik ik de energie op van de ontladende, maar ook vastzittende emotie-energie van andere mensen in de ruimte.

Vroeger vocht ik tegen de tranen

Inmiddels vecht ik niet meer tegen verdriet dat er is, ik vecht niet meer tegen dat wat binnen komt. Ik laat het stromen. Dat was vroeger wel anders. Ik ging ten strijde in mijzelf om maar te voorkomen dat ik ging huilen. Ik wilde niet de jankerd zijn, niet dat zielige meisje zijn en al helemaal niet mijn binnenkant tonen of ontploffen in een hysterische huilbui van te lang ingehouden tranen. Het mislukte eigenlijk altijd. Nu zeg ik: “Water hoort te stromen!”. Als een kabbelend beekje dat in het vroege voorjaar ontspringt, of een woest bulderende rivier die al springend, duikelend en klotsend de helling af stroomt. Het mag er zijn. Het is nodig, want anders stroomt de boel vroeg of laat over of erger nog, dan bevriest het. Water hoort te stromen om de stress en het verdriet te ontladen. Vechten of je er tegen verzetten geeft heel veel spanning in het lichaam, je schakelt al het gevoel uit en je hele energieysysteem raakt geblokkeerd. Zo erg dat je ook de fijne dingen niet meer voelt en alleen nog maar denkt.

De goeroe’s, de ervaringsdeskundigen en de coaches: ga voor het NU

Menig goeroe verkondigt dit. Menig mens dat het leven volledig heeft doorleefd, jong of oud, zegt het. Leef NU, denk in het NU, ervaar het NU ten volle met je zintuigen, dreaming, thinking, doing. Gooi je stress over boord. Leef zoals je bent, maak keuzes die er echt toe doen. En ook coaches zoals ik of zelfhulpboeken weten het fijntjes uit te leggen: bepaal wat JIJ belangrijk vindt in het leven, de essentie waar je voor wilt gaan, luister en handel ernaar. En waarom is dit dan toch zo lastig voor mij, en velen met mij? Waarom is niet alles zo makkelijk maakbaar? We zijn in deze wereld geneigd steeds vooruit te kijken, plannen te maken. Terug te blikken vol negatieve zelfreflectie van ‘had-ik-maar’. Of voornemens te maken: dit ga ik beter, mooier, liever, doelmatiger of efficiënter doen. Zoveel mensen stellen moeilijke keuzes uit, blijven loyaal aan de verkeerde werkgever, vriend of vriendin. Ze maken geen keuzes ten kostte van zichzelf. Het lijkt wel een wereld vol met een soort zelfkastijding, veroorzaakt doordat we angst, frustratie schuld & schaamtegevoelens willen vermijden. Morgen…ja morgen dan ga ik dat doen, morgen start ik met mijn voornemens. Die plannen voor volgend jaar? Die start ik morgen. Genieten? Ja dat ga ik doen als ik met vakantie ga of als het weekend is. Eerst nog even…
Maar wat nu als er helemaal geen morgen is, want “the trouble is we think we have time……”.

De cliches van het leven

Ook ik. Ik denk dat ik zeeën van tijd heb met iedereen, mijn plannen zijn eeuwig maakbaar en confrontaties met mezelf ga ik stiekem ook zo lang mogelijk uit de weg totdat ik overstroom en dan alsnog gewoon spring. En dan moet ik achteraf altijd bekennen: waar heb ik me druk over gemaakt!
En nu? Nu is het anders. Voor hoe lang? Geen idee, maar op dit moment weet ik voor mezelf weer wat belangrijk is. En dat zijn de kleine, simpele dingen, de clichés over samen zijn, met mijn man, mijn kinderen, familie en vrienden, genieten van de kleine dingen. Geen grootse wijsheden…. En dan maar clichés, ik ben er op dit moment dol op. Ze geven me rust en berusting. En de tijd? Ik hoor hem tikken, ben me bewust, maar wil niet leven alsof het mijn laatste dag is. Het is goed zoals het NU is en ik geef me er aan over. Dat vind ik al heel wat. En tussendoor pink ik mijn tranen weg en maak ik me alweer druk over zoekgeraakte papieren in mijn persoonlijke chaos. Zucht…life goes on. Hoe bizar het ook is.

Saskia Klaaysen
augustus 2018

Heb jij ook een hangend gaspedaal, HSS?

7 augustus, 2018 door Saskia

Regelmatig tref ik prikkelzoekende HSP-ers (High Sensationseekers/HSS) die gestrest zijn “ Ik doe te veel, ik wil te veel en ik kan niet tijdig stoppen, ik moet door”. Typerende uitspraken voor HSP-ers die graag op het gaspedaal staan. Ze geven geen erkenning aan hun hoogsensitieve bedrading. Het zenuwstelsel heeft wel degelijke tijd, lucht en ruimte nodig om te herstellen van alle indrukken en denkwerk. Ze blijven gas geven, zonder rekening te houden met de capaciteit van de motor en of er nog voldoende benzine in zit.

Het is het klassieke beeld van wat veel mensen van HSS-ers hebben. Dat zijn immers die razende roelanden die van de ene activiteit in de andere hoppen en niet tijdig stoppen. Maar dit klopt niet. Een HSS-er die lekker in zijn vel zit, heeft een groot zelfbewustzijn wanneer er actie en afwisseling nodig is. En neemt vervolgens rust en ontspanning, houdt rekening met zijn of haar sensitiviteit. Deze persoon gaat vrijwillig tijd nemen om te herstellen en geniet van de ontspanning en laat alle gedachtes lekker sudderen. Om vervolgens weer in actie te komen.

Ben jij zo’n hoogsensitieve Razende Roeland die nooit stopt?

Ga jij altijd maar door, door, door? En loop je jezelf voorbij? Mogelijk ben je chronisch overprikkeld op je werk of thuis. Maar mogelijk ben je eigenlijk onderprikkeld en blijf je zo actief om dit rotgevoel wat hieronder aan ten grondslag ligt te vermijden.

Hoe komt het dat jij niet de tijd neemt om te ontspannen?

1. Je hebt het druk op je werk, dus je hebt een grote prikkelintensiteit. Maar dat wat je doet, heb je eigenlijk geen plezier aan, geeft geen voldoening en geeft geen blijheid. Je vertoont kenmerken van een kwalitatieve bore-out. Op de momenten dat je vrij bent, relativeer je de frustratie van je werk weg en stort je op ‘leuke’ activiteiten en bezoekjes om je energieverlies te gaan compenseren en nog ergens energie op te doen. Of je stort je op kortdurende dopamineshots als eten, lekker op stap te gaan of shoppen. Dit werkt tijdelijk, maar op een gegeven moment geven die leuke activiteiten ook geen energie meer.

Tijd om de angel op je werk aan te gaan pakken! Want dan pak je pas goed je energielek aan. Zorg eerst voor een afname van de hoeveelheid prikkels en zoek dan meer kwalitatieve prikkels die jou blij maken.

2. Je hebt last van schuldgevoel en schaamte gevoelens over jouw overprikkeling. Dat jij rust en ontspanning nodig hebt om te ontspannen. Je vindt dat je geen ‘recht’ hebt op niets doen, je vindt jezelf ‘geen goede vader of moeder, partner of vriend(in)’, je hebt het idee dat je dan niet aan de verwachting voldoet en faalt, je wil ‘geen spelbreker of zeurpiet’ zijn. Dit zijn tekenen van rejection sensitivity, je bent bang om afgewezen te worden. Je probeert dit op te lossen met perfectionistisch gedrag, pleasen, recalcitrant doen of sterke controle neigingen.

Leer dealen met schuld & schaamte gevoelens, leer accepteren dat jij met je brein topsport doet en een grotere herstelbehoefte hebt. Want dan gun je jezelf rust & ontspanning.

3. Je hebt de overtuiging dat je als HSS-er vooral bezig moet blijven, dat je wel weer oplaadt met iets nieuws of iets anders. Dat klopt, maar op het moment dat de prikkelintensiteit te groot wordt, raak jij ook overprikkeld. Ook van nieuwe en leuke dingen moet je herstellen.

Kies dan liever voor een ontspannende activiteit als yoga, sporten, dansen, zingen, wandelen, creatieve activiteiten, meditatie, fietsen, lezen, netflixen, van je af kletsen…iets wat bij jou past. Of als het lukt, echt niets doen en wat voor je uit dromen.

4. Je MOET van alles. Vanwege je leven, je werk, de omgeving, je ouders, je gezondheid, etcetera…Te veel moeten is een teken dat het geen kwalitatieve prikkels voor jou zijn op dat moment. Mogelijk dat je je al te veel hebt aangepast aan de ander of de verwachtingen die jij denkt dat de ander heeft. Dit kost per definitie al energie.

Kloppen je aannames? Van wie moet het? Wat zou het effect zijn als je het een ander moment doet of lekker recalcitrant niet meer doet of uitbesteed, delegeert? Vaak is het een idee, een illusie die jij zelf in je hoofd hebt geprent. Waarom altijd naar je gedachtenloops en emoties luisteren in plaats van naar de behoefte van je lichaam? Kennelijk levert jou dat iets heel positiefs op. En als dat effect fijner is, dan de benodigde rust en ontspanning. Stop dan met alle weerstand, zuchten en steunen, doe de klus. En geniet van dat wat het jou oplevert en betaal de prjis met vermoeidheid.

5. Ben jij mogelijk te veel bezig met een eindplaatje in je hoofd? Houdt die prikkel jou continue aan de gang? Telt het eindresultaat, weet jij bergen werk te verzetten en wil jij dat NU, ACCUUT, VANDAAG? Kom jij tot rust als de prestatie is geleverd? Strong willed HSP hebben nog wel eens die neiging.

Vraag je even af of het proces ernaartoe ook leuk is. En kan het nog steeds leuk zijn als je dit proces vertraagd? Kan je dan ook meer genieten van al die tussentijdse prikkels van ontwikkelen, uitzoeken of overdenken? Hoe zou het zijn om tussendoor rustig de boel te laten bezinken? Mijn ouders zeiden altijd heel wijs: bezit van de zaak is het einde van het vermaak. En daar zit echt wel iets in! De snelheid van handelen beperkt ook de mate van genieten.

Saskia Klaaysen, juni 2018

Misschien ben je ook geïnteresseerd in de gratis minicursus JOUW HSP 4-daagse

Of wil jij meer?

Kijk dan bij mijn complete online HSP training “In 7 stappen Omgaan met JOUW hooggevoeligheid”

Of gaat jouw voorkeur uit naar live HSP trainingen?

HSP burn-out? Of toch bore-out?

20 april, 2018 door Saskia

HSP & Burn-out? Of toch bore-out?

Esther Bergsma kwam vorig jaar met alarmerende cijfers over het burn-out percentage van Hoogsensitieve personen. Die ligt volgens haar op maar liefst 57%. Dus meer dan de helft van de HSP heeft wel eens een burn-out meegemaakt en heeft dus last gehad van chronische stress. Landelijk ligt dat gemiddelde volgens haar op 14%. De oorzaken zijn volgens Esther Bergsma vooral: een slechte sfeer (54%), betekenisloos werk (41%) en gebrek aan autonomie (27%)

Misverstand

Helaas zie ik in mijn praktijk nog wel eens het grote misverstand dat chronische stress komt door overprikkeling en een burn-out tot gevolg heeft. Helaas ontstaat chronische stress bij hoogsensitieve personen ook door chronische onderprikkeling. Dit gebeurt vaak bij prikkelzoekende (HSS), hoogintelligente of extraverte HSP. De stress gerelateerde symptomen zijn hetzelfde, namelijk zeer vermoeid tot uitgeput zijn, emotioneel, veel piekeren, fysieke vage klachten, etcetera. Er wordt dus al snel burn-out als diagnose gesteld, waarbij het advies geldt: rust nemen door het aantal prikkels te verminderen. Bijvoorbeeld minder of tijdelijk niet werken of taken doen met minder verantwoordelijkheid.

Helaas is dat niet altijd de juiste aanpak. Bij een Masterclass van Frouke Vermeulen, specialist in Bore-Out werd mij nog duidelijker waar dit aan ligt. Namelijk de verhouding van de kwaliteit en intensiteit van de prikkels. De meeste mensen zijn geneigd alleen maar te kijken naar het aantal stressvolle activiteiten en niet naar de kwaliteit van de activiteiten.

Prikkelkwaliteit versus Prikkelintensiteit

Voor een optimale energiebalans hebben we twee ingrediënten nodig: voldoende prikkels voor voldoende prikkelintensiteit. Te veel is niet goed, want dan raak je overprikkeld en te weinig ook niet want dan dreigt het gevaar van onderprikkeling. De optimale hoeveelheid is per persoon verschillend. Daar is helaas geen recept voor.
Daarnaast is de prikkelkwaliteit belangrijk: dat je activiteiten en bezigheden hebt waar je blij van wordt. Denk bijvoorbeeld aan werk, hobby’s of andere activiteiten met voldoende zingeving en voldoening. Als je iets heel leuk vindt om te doen, dan geeft dat energie. Tenzij het veel te veel is, dan kan het alsnog energie kosten. Maar op het moment dat je geen voldoening of zingeving ervaart dan ontstaat onderprikkeling. Ook dit kost energie en geeft stress.

Twee type Bore-Out

Op het moment dat er onvoldoende kwaliteit voor jou zit in de activiteiten die je onderneemt en dit te lang duurt, dreigt een bore-out in plaats van een burn out. Dat betekent dat je het niet leuk vindt wat je doet, je ontleent er geen zingeving aan en het biedt geen blijdschap of voldoening. Hieronder vallen dus bijvoorbeeld veel routinematige handelingen, strakke tijdschema’s, weinig autonomie, weinig interactie met anderen, weinig intellectuele of creatieve uitdaging.

Er kunnen 2 type bore-outs ontstaan na een langdurige periode van chronische onderprikkeling:

Kwantitatieve bore out: je hebt te weinig te doen en dat wat je moet doen vindt je geen bal aan. Dus hier zit je regelmatig wat te staren of je doet alsof je genoeg te doen hebt, omdat je jezelf schaamt. Je wordt lamlendig, sloom, de tijd duurt eindeloos en je gaat gestresst naar huis. In de beginfase van deze onderprikkeling probeer je thuis te compenseren door je vrije tijd te vullen met leuke dingen. Maar daar heb je op den duur geen energie meer voor.
Kwalitatieve bore out: je hebt heel veel te doen, maar dat wat je moet doen vindt je niet leuk. Hier ben je dus heel druk, maar je voelt je opgejaagd, het is je te veel, je ontleent geen enkel plezier aan dat wat je moet of hoort te doen. Het is alleen maar ‘moeten’. Je kan je ei niet kwijt, je kan niet het beste uit jezelf halen en droomt van hele andere activiteiten en zaken. Je probeert heel lang aan de verwachtingen te voldoen of je verantwoordelijkheden te nemen. Misschien omdat je er wel goed in bent en de omgeving zo tevreden over je is. Maar het put je alleen maar uit.

De laatste bore-out wordt vaak verward met een burn-out, omdat de prikkelintensiteit net als bij een burn-out heel hoog is. Rust nemen (de prikkelintensiteit af laten nemen) kan tijdelijk helpen, maar als de kwaliteit van de activiteiten niet omhoog gaat en je gaat niet doen wat voor jou zinnig is of waar je voldoening uit haalt, schiet je door naar de kwantitatieve bore out. Namelijk te weinig te doen en te weinig uitdaging en voldoening. Dan neemt de stress weer toe in plaats van dat het herstel voortzet.

Twee van de drie oorzaken die Esther Bergsma noemt zijn kwalitatieve prikkels, namelijk betekenisloos werk en autonomie. Dus ben je een prikkelzoekende, of hoogintelligente of extraverte HSP… overweeg kritisch of je niet meer een bore-out hebt in plaats van een burn-out. De aanpak van een bore-out is namelijk anders: rust en geleidelijk de kwalitatieve prikkels toe laten nemen.

Saskia Klaaysen, april 2018.