Onderprikkeling Archieven - hsptraining.nl

Kenmerk 3 HSS neiging tot vervelen

29 december, 2018 door Saskia

Veel prikkelzoekende HSP-ers zijn op zoek naar nieuwe ervaringen, mensen, activiteiten en veranderen graag van omgeving. Ze hebben een snellere neiging zich te vervelen als ze te weinig nieuwe ervaringen hebben en te veel sleur en routine. Dit valt binnen het 3e kenmerk van de definitie van Sensation Seeking van Marvin Zuckerman :

“ Sensation Seeking is het zoeken naar gevarieerde, nieuwe, complexe en intense sensaties en ervaringen en de bereidheid om fysieke, sociale, juridische en financiële risico’s te nemen omwille van een dergelijke ervaring. “

De gevoelservaring is dus leidend en niet het nemen van de risico’s. Sensation Seeking als eigenschap heeft 4 kenmerken waarvan er 1 of meer in meer of mindere mate voorkomt:

1. het zoeken naar de kick & avontuur

2. het opdoen van nieuwe ervaringen en realiseren van vernieuwing

3. neiging tot snel vervelen

4. ontremming

In mijn vorige blogs ben ik in gegaan op het zoeken naar kick & avontuur en het opdoen van nieuwe ervaringen door de hoogsensitieve High Sensation Seeker. Deze blog gaat in op de neiging tot vervelen. In mijn praktijk zie ik dat dit een veel voorkomende kenmerk is bij de hoogsensitieve High Sensation Seekers. Maar ook de hoogintelligente of hoogbegaafde HSP-ers herkennen dit kenmerk.

Gevoeligheid voor verveling/neiging tot verveling (BS)

Verveling is de ergste vijand van een sensation seeker. Ik noem dat onderprikkeling. Je voelt je dan niet genoeg gestimuleerd, uitgedaagd, je ervaart te weinig opwinding (arousal) of je krijgt te weinig gevoel bij de ervaring.

HSS-ers doen van alles om saaie of routinematige situaties te vermijden, maar ze zijn ook een kei in het vermijden van de emoties die horen bij verveling. Daarbij gaan ze soms totaal voorbij aan de wezenlijke oorzaak van verveling. Ze zoeken willekeurige prikkels om een staat van arousal te ervaren. Denk aan reuring brengen in de omgeving (tot aan ruzie zoeken toe), het zoeken naar kortdurende intense gevoelservaringen (shoppen, drank, drugs, te lang op social media vertoeven), als een kip zonder kop continue bezig zijn met van alles en nog wat. De bron van verveling zit in veel structurelere zaken zoals werk, relatie of vrije tijdsbesteding. Het optimale opwindingsniveau wordt bij verveling niet bereikt. Het is vaak een negatieve gemoedstoestand. De gevoeligheid of neiging tot verveling kan grote gevolgen hebben op het sociale leven, de gezondheid, het zakelijk leven of relationeel een impact hebben.

Kortdurende verveling kan ook een hele positieve impact hebben. Verveling kan een grote creatieve boost of flow in je leven geven, vertraging in je leven realiseren waardoor meer details opvallen, associatieve vermogens aanwakkeren, broed- fladder en bezinkingstijd of hersteltijd voor het brein geven. Hierdoor kan een HSS sneller weer in een creatieve flow raken en ontstaat er geen structurele verveling of bore-out. Maar daarover later meer in een volgende blog.

Verveling en onderprikkeling van de hoogsensitieve High Sensation Seeker

Ik heb al veel blogs geschreven over onderprikkeling. Ik beperk me hieronder tot vier oorzaken en oplossingen die te maken hebben met het hoogsensitieve brein.

1: Diepgaande informatieverwerking

Van nature ervaren hoogsensitieve personen situaties intens door de diepgaande informatieverwerking. Een HSP denkt dieper na over problemen, kansen en uitdagingen. De optimale optie wordt zorgvuldig afgewogen. Er wordt meer informatie met elkaar verbonden en weloverwogen doordacht. De HSP-er denkt na over effecten & consequenties. Niet alleen voor zichzelf, maar ook voor de omgeving of het hele gezin, de familie, het team of het bedrijf.

Als deze kwaliteit niet wordt aangesproken, raakt een hoogsensitieve HSS, maar ook hoogintelligente HSP snel verveeld. Bijvoorbeeld als het grotere geheel, de doelen of het nut niet duidelijk is. Het gesprek oppervlakkig blijft of een herhaling is. Of wat denk je van voorheen complexe, vernieuwende taken die nu voelen als routine: het gevoel van seen that, done that. Of alles is al uitgedacht en de taak moet je alleen nog uitvoeren. Bij verveling worden creatieve, intellectuele, empathische en fysieke vermogens onvoldoende aangesproken. Een hoogsensitief persoon wil namelijk van nature graag iets bijdragen, verder gaan, iets nieuws doen of iets bereiken voor het grotere doel. Het moet nut hebben. Herhaling van activiteiten biedt onvoldoende uitdaging en hoogsensitieve HSS raken daardoor verveeld. Regelmatig hebben ze dat niet direct door, omdat de omgeving bijvoorbeeld enthousiast is en veel waardering heeft voor datgene wat ze doen. Zo kunnen hoogsensitieve HSS ongemerkt in een bore-out komen: de oriëntatie op de omgeving, de waardering die ze krijgen, verhult het energielek van verveling.

2. Inhoud, wat doe jij?

Een ander aspect van verveling is de inhoud van de activiteiten waar de hoogsensitieve HSS mee bezig is. Dit moet aansluiten bij zijn eigen nieuwsgierigheid, leerhonger en interesses. Het is dus heel belangrijk om zelfbewustzijn te hebben waar je sterke punten liggen, waar je blij van wordt, zingeving bij ervaart en voldoening voelt. Dat zijn jouw persoonlijke kwalitatieve prikkels. Het uitzoeken van je kerntalenten is bijvoorbeeld een handig hulpmiddel om je te gaan richten op werk & activiteiten die bij je passen en waar je energie van krijgt. Voor mij heeft een Human Design profiel veel duidelijkheid gegeven in de oorzaken van mijn onderprikkeling. Vaak zie je dat HSS-ers de afwisseling in denken & doen heel prettig vinden. Als je op het werk veel moet denken, is het prettig om in je vrije tijd juist meer met je handen te doen.

3. Leren, ervaren & ontwikkelen

Bij hoogsensitieve HSS zie je een brede belangstelling en een steeds verder ontwikkelende belangstelling. Leren, ervaren & ontwikkelen staan hoog in het vaandel. Voor anderen komt dit nog wel eens als ‘jobhopperig’ of ‘plotsling’ over als je opeens een totaal andere hobby op pakt. Opmerkingen als “ maak nu eens iets af”, “wat ga je nu weer doen”, “kies en focus toch eens”, “kan jij dat dan”, zijn aan de orde van de dag. En dat valt niet mee want ruim 80% van de HSP geeft in mijn onderzoek aan gevoelig te zijn voor de verwachtingen en het graag goed willen doen. Maar voor een hoogsensitieve HSS is kiezen juist NIET de oplossing. Verbreden, verdiepen en afwisselen is het natuurlijke habitat van een Hoogsensitieve HSS. Onlangs was ik bij een lezing van Judith Webber die een fantastische metafoor gebruikte: wees een puzzelstukje en prop jezelf niet in een hokje van functie-eisen en verwachtingen van anderen. Zorg dat je van je NON-talenten af komt (de gaten in het puzzelstukje, activiteiten waar je echt niet blij van wordt) en zorg dat je vooral bezig kan zijn met die prachtige uitstulpingen aan jouw puzzelstukje: datgene wat je heel blij maakt. Datgene waar je goed in bent, geen energie kost. En soms hebben die raakvlakken met hele andere kennisgebieden of activiteiten dan jouw functieprofiel en bijbehorende competenties.

4. Diversiteit in mensen

Een van de belangrijkste kenmerken van hoogsensitieve mensen is dat ze gericht zijn op de sociale omgeving. Op andere mensen. Veel prikkels en ervaringen doen ze op in een sociale context. Voor een HSS kunnen steeds dezelfde gezichten en gesprekken, saai worden. Het creëren van een diverse sociale kring om je heen zorgt voor afwisseling. Verschillende mensen geven voldoende gevoelservaringen en voldoende keuzevrijheid bij wie je wilt zijn, wanneer en wat je gaat doen. Met de een heb je nu eenmaal goede gesprekken en met de ander kan je lekker klussen, sporten of gezellig in de kroeg hangen. Het ontmoeten van nieuwe mensen geeft nieuwe gesprekken, nieuwe inzichten, nieuwe ervaringen, een energieboost en dat vinden hoogsensitieve HSS leuk. Dit is niet altijd makkelijk, want veel HSP-ers voelen zich zeer loyaal aan de mensen om hen heen of hebben een aanpassingsstrategie ontwikkelt die onderprikkeling in stand houdt. Zoals aanpassingsgedrag vanuit een rejection sensitivity: de perfecte persoon/rol zijn, pleasen, controle willen hebben, het goed willen doen.L

Levenslang

De sensitiviteit voor verveling blijft het hele leven lang. De andere 3 kenmerken zie je met het stijgen van de leeftijd afnemen. Sensation seeking gedrag is het duidelijkst te zien bij jong-volwassenen. Maar vanaf middelbare leeftijd beginnen HSS-ers steeds meer te lijken op de andere 70% van de hoogsensitieven: de rustzoekers. Het snel verveeld raken is dan nog het enige duidelijke onderscheid.

Saskia Klaaysen, december 2018

Wil je meer weten over HSP & HSS? Check ons nieuwe trainingsprogramma in 2019. Live en online.

Training HSP HSS 2019 Amersfoort Hoogsensitiviteit Hooggevoeligheid

De hang naar nieuwe ervaringen en vernieuwing door de hoogsensitieve High Sensation Seeker

31 oktober, 2018 door Saskia

Veel prikkelzoekende HSP-ers, hoogsensitieve High Sensation Seekers, zijn op zoek naar nieuwe ervaringen, mensen, activiteiten en veranderen graag van omgeving. Dit valt binnen het tweede kenmerk van Sensation Seeking zoals Marvin Zuckerman heeft onderzocht. Hij zegt:

“ Sensation Seeking is het zoeken naar gevarieerde, nieuwe, complexe en intense sensaties en ervaringen en de bereidheid om fysieke, sociale, juridische en financiële risico’s te nemen omwille van een dergelijke ervaring. De gevoelservaring is dus leidend en niet het nemen van de risico’s.

De 4 kenmerken van High Sensation Seeking

HSS heeft als eigenschap 4 kenmerken waarvan er 1 of meer in meer of mindere mate voorkomt:

het zoeken naar de kick & avontuur
het opdoen van nieuwe ervaringen en realiseren van vernieuwing
ontremming
neiging tot snel vervelen

In mijn vorige blog ben ik in gegaan op het zoeken naar kick & avontuur door de sensitieve High Sensation Seeker. Slechts 20% blijkt deze eigenschap te vertonen. Deze blog gaat in op het tweede kenmerk. In mijn praktijk zie ik dat dit de meest voorkomende kenmerk is bij de hoogsensitieve High Sensation Seekers.

Hang naar nieuwe ervaringen en realiseren van vernieuwing

Bij dit kenmerk ga je voor de nieuwe ervaringen omwille van de ervaring zelf. De ervaring hoeft niet perse een risico in zich te hebben. De nieuwe ervaringen voeden je geest en je zintuigen zoals muziek, kunst, reizen en mensen. Je ontdekt graag andere plekken waar je nooit bent geweest, je ontmoet graag onbekende mensen en doet regelmatig nieuwe activiteiten of projecten. Een sterke nieuwsgierigheid en interesse brengt je nieuwe ervaringen. Ook kan je divergerend denken. Dat houdt in associatief, creatief en intuïtief denken, zonder dat de uitkomst helder is. High Sensation Seekers zijn van nature dus heel creatief. Niet alleen in het realiseren van creatieve producten, maar het betekent ook creativiteit in denkpaden, het zien van nieuwe verbindingen, kansen en mogelijkheden die anderen niet zien.

Zoeken naar nieuwe ervaringen en vernieuwing gekoppeld aan Hoogsensitiviteit

Van nature is een hoogsensitief persoon creatief door de diepgaande informatieverwerking. Een HSP denkt dieper na over problemen, kansen en uitdagingen. Er wordt meer informatie met elkaar verbonden en weloverwogen diep doordacht. Ook wordt nagedacht over effecten & consequenties niet alleen voor zichzelf, maar ook voor de omgeving of het hele gezin, de familie, het team of het bedrijf. Gekoppeld aan High Sensation Seeking zal de hoogsensitieve HSS eerder iets gaan doen met de informatie. Hij of zij wordt sneller geprikkeld in nieuwsgierigheid en komt sneller in actie dan een HSP, ook al is de uitkomst nog niet helemaal helder. Een HSP houdt daar minder van en overziet graag eerst het eindresultaat om deze op te knippen in duidelijke subdoelen, alvorens te handelen. Een hoogsensitieve HSS volgt sneller zijn of haar nieuwsgierigheid, zeker als het iets betreft waar de interesse naar uit gaat. De hoogsensitieve HSS kan makkelijker anticiperen op ontwikkelingen op dat moment. Hij gaat erop uit om het ook daadwerkelijk te realiseren, blijft open voor de mogelijkheden, waar een introvertere HSP mogelijk nog iets terughoudender is of er niet van houdt om het voortouw te nemen.

Creativiteit, ondernemerschap en de multitalents van de hoogsensitieve HSS

De drive naar nieuwe mogelijkheden & vernieuwing kan vaak niet geheel vervuld worden in een baan in loondienst. Vaak zijn functies sterk afgebakend en zijn al snel knellend voor een hoogsensitieve High Sensation Seeker, omdat zij altijd buiten kaders denken. Als hoogsensitieve HSS kijk je met nieuwsgierigheid, openheid en innovatiedrive naar onderwerpen of problemen. Maar vooral in grotere organisaties begeef je jezelf dan vaak in het ‘vak of de functie’ van je collega of je bent ergens heel goed in geworden en de organisatie verwacht dat je dat DUS blijft doen. Maar op het moment dat een hoogsensitieve High Sensation Seeker het onderwerp eigen heeft gemaakt en in herhaling moet vallen, gaat de lol er snel van af. De hoogsensitieve High Sensation Seeker raakt dan geïnteresseerd in een aanpalend terrein of een verdieping op het onderwerp en wil verder of een andere afslag nemen. De hoogsensitieve HSS is vaak ook een multitalent. Weet van veel verschillende onderwerpen iets, houdt ervan om meerdere intelligenties in te zetten. Ze zijn daardoor minder vaak goed in 1 vakje van een ‘beroep’ te plaatsen. Dit zijn de mensen die graag hun eigen functie om zichzelf heen bouwen. Nog niet iedere organisatie is flexibel genoeg of kan deze behoefte aan autonomie, vernieuwing en scheppingskracht bieden. Regelmatig zie ik dat hoogsensitieve HSS-ers dan weloverwogen voor zichzelf beginnen. Omdat ondernemerschap een continue mogelijkheid biedt tot ontwikkeling en vernieuwing. Verveling en frustraties krijgen minder voedingsbodem. Want je mag je ‘bemoeien’ met zowel het product, de marketing als de communicatie en innovatie. Hoogsensitieve High Sensation Seekers zijn de vernieuwers van iedere organisatie, het zijn de ultieme verbinders en innovators. Wat ze nodig hebben is vrijheid, autonomie & ontwikkeling. Zodat hun vernieuwing- en scheppingskracht benut blijft. Als ze zich moeten verdiepen in details of herhalende uitvoering, verliezen ze vaak hun interesse en kan dit stress opleveren.

De uitdagingen van de hoogsensitieve High Sensation Seeker

Je continue enthousiasme, leergierigheid & nieuwsgierigheid vraagt wel om een alertheid om tijdig gas terug nemen om te herstellen van de ontstane overprikkeling door de bijbehorende diepgaande informatieverwerking in het brein en alle nieuwe (vaak leuke) prikkels van vernieuwing. Aan de andere kant als de vernieuwing uitblijft, ontstaat een diepe verveling en stress van onderprikkeling. De continue dynamiek van het omgaan met onder- & overprikkeling is de grootste uitdaging van veel hoogsensitieve HSS.

Een andere uitdaging is het durven vernieuwen, het anders durven te doen dan de meeste mensen. Laat je angst niet leidend zijn: de angst om mogelijk niet te voldoen aan de verwachtingen of angst voor alle risico’s. Geef jezelf erkenning dat tijdig switchen in je werk geen jobhoppen is, maar dat het doorontwikkelen is als de mogelijkheden tot nieuwe projecten, andere mensen, nieuwe omgevingen of interessegebieden uitblijven. Want de feedback van de omgeving is vaak niet mals: ‘maak nu eens iets af’, ‘wat ga je nu weer doen’, ‘jij wilt ook altijd wat anders’, ‘maak nu eens keuzes, breng focus aan’. Juist in het laatste aspect ligt de sleutel: waarom kiezen? Kiezen voor diversiteit & afwisseling is ook een keuze!

Wil jij ook dat er meer informatie beschikbaar komt over HSP & HSS en de verschillen daarin?

Doe dan mee met ons onderzoek. Het invullen kost een half uur en je kunt een coachconsult of een online training winnen. Ook is het mogelijk om na afloop een persoonlijk HSP/HSS profiel op te vragen voor 25 euro. Zo financieren wij ons onderzoek. We hebben vooral nog veel hoogsensitieve mannen nodig!

Wil je meer weten over HSP & HSS? Check ons nieuwe trainingsprogramma in 2019

HSP burn-out? Of toch bore-out?

20 april, 2018 door Saskia

HSP & Burn-out? Of toch bore-out?

Esther Bergsma kwam vorig jaar met alarmerende cijfers over het burn-out percentage van Hoogsensitieve personen. Die ligt volgens haar op maar liefst 57%. Dus meer dan de helft van de HSP heeft wel eens een burn-out meegemaakt en heeft dus last gehad van chronische stress. Landelijk ligt dat gemiddelde volgens haar op 14%. De oorzaken zijn volgens Esther Bergsma vooral: een slechte sfeer (54%), betekenisloos werk (41%) en gebrek aan autonomie (27%)

Misverstand

Helaas zie ik in mijn praktijk nog wel eens het grote misverstand dat chronische stress komt door overprikkeling en een burn-out tot gevolg heeft. Helaas ontstaat chronische stress bij hoogsensitieve personen ook door chronische onderprikkeling. Dit gebeurt vaak bij prikkelzoekende (HSS), hoogintelligente of extraverte HSP. De stress gerelateerde symptomen zijn hetzelfde, namelijk zeer vermoeid tot uitgeput zijn, emotioneel, veel piekeren, fysieke vage klachten, etcetera. Er wordt dus al snel burn-out als diagnose gesteld, waarbij het advies geldt: rust nemen door het aantal prikkels te verminderen. Bijvoorbeeld minder of tijdelijk niet werken of taken doen met minder verantwoordelijkheid.

Helaas is dat niet altijd de juiste aanpak. Bij een Masterclass van Frouke Vermeulen, specialist in Bore-Out werd mij nog duidelijker waar dit aan ligt. Namelijk de verhouding van de kwaliteit en intensiteit van de prikkels. De meeste mensen zijn geneigd alleen maar te kijken naar het aantal stressvolle activiteiten en niet naar de kwaliteit van de activiteiten.

Prikkelkwaliteit versus Prikkelintensiteit

Voor een optimale energiebalans hebben we twee ingrediënten nodig: voldoende prikkels voor voldoende prikkelintensiteit. Te veel is niet goed, want dan raak je overprikkeld en te weinig ook niet want dan dreigt het gevaar van onderprikkeling. De optimale hoeveelheid is per persoon verschillend. Daar is helaas geen recept voor.
Daarnaast is de prikkelkwaliteit belangrijk: dat je activiteiten en bezigheden hebt waar je blij van wordt. Denk bijvoorbeeld aan werk, hobby’s of andere activiteiten met voldoende zingeving en voldoening. Als je iets heel leuk vindt om te doen, dan geeft dat energie. Tenzij het veel te veel is, dan kan het alsnog energie kosten. Maar op het moment dat je geen voldoening of zingeving ervaart dan ontstaat onderprikkeling. Ook dit kost energie en geeft stress.

Twee type Bore-Out

Op het moment dat er onvoldoende kwaliteit voor jou zit in de activiteiten die je onderneemt en dit te lang duurt, dreigt een bore-out in plaats van een burn out. Dat betekent dat je het niet leuk vindt wat je doet, je ontleent er geen zingeving aan en het biedt geen blijdschap of voldoening. Hieronder vallen dus bijvoorbeeld veel routinematige handelingen, strakke tijdschema’s, weinig autonomie, weinig interactie met anderen, weinig intellectuele of creatieve uitdaging.

Er kunnen 2 type bore-outs ontstaan na een langdurige periode van chronische onderprikkeling:

Kwantitatieve bore out: je hebt te weinig te doen en dat wat je moet doen vindt je geen bal aan. Dus hier zit je regelmatig wat te staren of je doet alsof je genoeg te doen hebt, omdat je jezelf schaamt. Je wordt lamlendig, sloom, de tijd duurt eindeloos en je gaat gestresst naar huis. In de beginfase van deze onderprikkeling probeer je thuis te compenseren door je vrije tijd te vullen met leuke dingen. Maar daar heb je op den duur geen energie meer voor.
Kwalitatieve bore out: je hebt heel veel te doen, maar dat wat je moet doen vindt je niet leuk. Hier ben je dus heel druk, maar je voelt je opgejaagd, het is je te veel, je ontleent geen enkel plezier aan dat wat je moet of hoort te doen. Het is alleen maar ‘moeten’. Je kan je ei niet kwijt, je kan niet het beste uit jezelf halen en droomt van hele andere activiteiten en zaken. Je probeert heel lang aan de verwachtingen te voldoen of je verantwoordelijkheden te nemen. Misschien omdat je er wel goed in bent en de omgeving zo tevreden over je is. Maar het put je alleen maar uit.

De laatste bore-out wordt vaak verward met een burn-out, omdat de prikkelintensiteit net als bij een burn-out heel hoog is. Rust nemen (de prikkelintensiteit af laten nemen) kan tijdelijk helpen, maar als de kwaliteit van de activiteiten niet omhoog gaat en je gaat niet doen wat voor jou zinnig is of waar je voldoening uit haalt, schiet je door naar de kwantitatieve bore out. Namelijk te weinig te doen en te weinig uitdaging en voldoening. Dan neemt de stress weer toe in plaats van dat het herstel voortzet.

Twee van de drie oorzaken die Esther Bergsma noemt zijn kwalitatieve prikkels, namelijk betekenisloos werk en autonomie. Dus ben je een prikkelzoekende, of hoogintelligente of extraverte HSP… overweeg kritisch of je niet meer een bore-out hebt in plaats van een burn-out. De aanpak van een bore-out is namelijk anders: rust en geleidelijk de kwalitatieve prikkels toe laten nemen.

Saskia Klaaysen, april 2018.