Ontremming voor euforische stemmingen
Een klein deel van de prikkelzoekende HSP vertoont kenmerken van ontremming om euforie te ervaren. Dit valt binnen het laatste kenmerk van High Sensation Seeking zoals Marvin Zuckerman heeft onderzocht. Hij zegt: “ Sensation Seeking is het zoeken naar gevarieerde, nieuwe, complexe en intense sensaties en ervaringen en de bereidheid om fysieke, sociale, juridische en financiële risico’s te nemen omwille van een dergelijke ervaring. De gevoelservaring is dus leidend en niet het nemen van de risico’s.
Sensation Seeking als eigenschap heeft 4 kenmerken waarvan er 1 of meer in meer of mindere mate voorkomt: 1. het zoeken naar de kick & avontuur
2. het opdoen van nieuwe ervaringen en realiseren van vernieuwing
3. neiging tot snel vervelen
4. ontremming
Wat betekent ontremming/ongeremdheid bij High Sensation Seekers (HSS-ers)?
In mijn vorige blogs heb ik de eerste 3 kenmerken besproken. Deze blog gaat in het laatste kenmerk ontremming of ongeremdheid. In mijn praktijk en uit mijn onderzoek blijkt dat dit kenmerk in mindere mate voorkomt bij de hoogsensitieve High Sensation Seekers of bewust wordt onderdrukt vanwege het grote verantwoordelijkheidsgevoel of hoog bewustzijn van de risico’s & consequenties. En als de lasten zich uiten, dan is het regelmatig omhuld met schuld & schaamte gevoelens van de desbetreffende persoon.
Dit is de bereidheid om buiten de sociaal geaccepteerde normen en waarden te treden. Het doel is om euforische stemmingen te krijgen, om een andere staat van bewustzijn, of het verhogen van energie om de verveling te verminderen. Bijvoorbeeld bijzondere feesten, hedonistische levensstijl, wisselende seksuele partners of ervaringen, medicijn, alcohol of drugsgebruik, gokken of denk aan modernere uitingen zoals gamen.
Het is eigenlijk de meest oude vorm van het zoeken naar intense ervaringen. In oude tijden hielden mensen al bacchanalen en grote feesten als verbindend middel voor sociale acceptatie.
Volgens Marvin Zuckerman is met deze eigenschap een sterke relatie te zien met het geslachtshormoon testosteron. Mannen vertonen dit kenmerk dus meer dan vrouwen en neemt af met het stijgen van de leeftijd.
Ook stelt hij dat het brein een sensatiezoekerssysteem heeft. Dit complexe systeem heeft volgens hem een nauwe relatie met MonoAmine Oxidase (MOA), een verzameling enzymen die o.a. dopamine, noradrenaline en serotonine afbreken (de stofjes die verantwoordelijk zijn voor rust en geluksgevoel). Lage waardes zorgen er volgens hem waarschijnlijk voor dat mensen sneller ervaringen opzoeken om deze neurotransmitters weer aan te maken. Te hoge levels van MOA worden ook geassocieerd met alcoholisme, verslavingen, anorexia en bipolaire, antisociale persoonlijkheid stoornissen.
De combinatie risico’s nemen en ontremming kan gepaard gaan met een berekende of verkeerd ingeschatte inschatting van het risico. Dat leidt tot juridische, financiële, persoonlijke of emotionele gevolgen.
Door de dynamiek tussen het benaderen van situaties of het vermijden van situaties kan ontremming dienen als activeringsmechanisme. Dus het verkrijgen van lef om iets nieuws te onderzoeken, ongeacht de feitelijke risico’s.
Ontremming & euforie en hoogsensitiviteit
De lusten
Het zoeken naar euforische stemmingen zorgt ervoor dat een Hoogsensitieve HSS-er naar grote feesten, festivals, concerten of opzwepende evenementen gaat om daar intens te genieten van alle prikkels, het gevoel te hebben van een soort trance, ECHT te leven en los te zijn van de routine van alledag. Deze uitjes geven een grote boost aan energie, waardoor de routines van alledag daarna weer makkelijker gaan. De meer rustzoekende hoogsensitieven zullen dit onbegrijpelijk vinden en als ‘niet hoogsensitief gedrag’ aanmerken. De hersteltijd van al deze leuke prikkels en ervaringen is echter langer dan bij niet hoogsensitieven en daaraan herken je in het gedrag de hoogsensitiviteit.De diepgaande informatieverwerking van een hoogsensitief persoon zorgt er waarschijnlijk voor dat de uitwassen van ontremming minder voorkomen. Hoogsensitieven zijn immers juist heel goed in het inschatten van risico’s en overzien juist de consequenties voor zichzelf en de omgeving. Je zou kunnen zeggen ‘alles met mate en genieten maar’. De combinatie hoogsensitiviteit en HSS geeft lef om buiten de gebaande paden te gaan, iets te onderzoeken of iets weloverwogen uit te proberen wat een gemiddeld persoon nalaat.
Hoogsensitieve HSS-ers anticiperen meestal op de risico’s zodat ze binnen de perken blijven. Denk bijvoorbeeld aan het experimenteren met Ayahuasca (sjamanendrug) onder professionele begeleiding. Hoogsensitieven zullen vooraf uitzoeken wat, wanneer, bij wie en wat de consequenties zijn en bekijken of dat het risico waard is en of het veilig genoeg is om de intense ervaring te beleven. Of denk aan een avond stappen en daarbij flirten met anderen, maar uiteindelijk netjes naar huis gaan, omdat de liefde voor en van hun partner hen te veel waard is om op het spel te zetten voor een nieuwe seksuele ervaring.
Overigens kunnen seksualiteit en relaties bij de hoogsensitieve HSS-er een flinke push & pull dynamiek met zich meebrengen. Zeker als ze op zoek gaan naar nieuwe partners of nieuwe ervaringen. De push & pull dynamiek is een spel van zoeken naar spanning en uitdaging die een HSS-er niet snel verveelt. Ontremming door middel van seksualiteit wordt meestal getemperd door de hoogsensitieve, emotionele behoefte om diep in contact te komen met een partner.
Een groot voordeel van ontremming is dat je sneller lef ervaart om nieuwe dingen te doen die buiten de gebaande paden liggen. Dat is uiteraard handig bij innovatie, nieuwe businessconcepten, ontwikkelen, reizen & ontdekken. En dat heeft meerwaarde voor de maatschappij.
De lasten als de euforie je meesleept
Op het moment dat het wel anders verloopt dan vooraf bedacht of dat een HSS-er zich toch in de rush van de adrenaline, het intense gevoel of de roes van alcohol of drugs mee laat slepen, kan een groot intens gevoel van schuld en schaamte ontstaan. Denk bijvoorbeeld aan vreemdgaan, overdag te vaak te veel alcohol nuttigen of in problemen raken door gokken of gamen of roekeloze (zakelijke) beslissingen. Door het grote besef van ethiek, goed & fout in combinatie met de diepgaande informatieverwerking kan dit leiden tot veel gepieker en een sterke zelfveroordeling. Zelfcompassie is op die momenten afwezig. De diepe en intense emoties die hiermee gepaard gaan zijn sterk overprikkelend. Er is een sterke wil om het daarna goed te maken, eerlijk te zijn en de verkeerd afgelopen situaties recht te zetten. En dat is nu eenmaal niet altijd mogelijk.Verslavingsgevoeligheid
Hoogsensitieven zijn gevoelig voor heel veel middelen omdat het zenuwstelsel daar sterker op reageert. In combinatie met HSS gedrag, kan de impuls om tijdig te stoppen met bijvoorbeeld alcohol of gamen niet goed werken. Dat is de reden dat veel HSS-ers verslavingsgevoelig zijn of ‘s ochtends weer beseffen dat ze ‘weer’ de laatste waren op het feestje of ‘toch weer te veel gedronken hebben’.
Indien je beseft dat je verslaafd bent geraakt en hiervan af wilt, raad ik je altijd aan een gespecialiseerde verslavingsdeskundige op te zoeken.
Ook kan de ontremming een probleem worden bij de groep hoogsensitieven die niet goed hebben leren omgaan met hun gevoelens en emoties. Hier geen ruimte aan geven, er naar luisteren of niet geleerd hebben zich te uiten en de emoties te benoemen of betekenis aan te geven. Maar in plaats daarvan hun gevoel willen blokkeren of rationaliseren. Deze groep vindt in stimulerende middelen afleiding of verdoving om het lichaam met externe middelen te ontspannen. Het mag duidelijk zijn dat dit zelfdestructieve symptoombestrijding is. Gecombineerd met HSS kan hier uiteraard verslaving uit voort komen.
Conclusies: Ik LEEF
De meeste hoogsensitieve HSS-ers genieten gewoon van momenten van ontremming en plannen het goed in, schatten risico’s juist in, hebben zelfcompassie of voldoende zelfzorg en zelfkennis om daarna weer in rust te herstellen. Ze zijn zich sterk bewust wat ze belangrijk vinden en wat niet en laten zich niet zomaar meeslepen met de omgeving. Vaak ervaren deze mensen vooral het genieten, blijdschap of ook wel het gevoel van ‘IK LEEF!’ en hebben ze minder last van de risico’s en lasten. Hoogsensitieve High Sensation Seekers die een prima balans hebben doen energie op tijdens dit soort feestjes en sociale contacten, genieten volop en zijn na de ‘day after en de kater’ weer klaar voor de normale dagen daarna.Saskia Klaaysen, januari 2019
Wil je meer weten over HSP & HSS? Check ons nieuwe trainingsprogramma in 2019. Live en online.
