Invalshoeken Over- & Onderprikkeling
Over- en onderprikkeling is een complexe problematiek. Omdat ik vanuit een holistische visie werk, beschouw ik het vanuit 3 invalshoeken en iedere invalshoek biedt andere oplossingen:
- Een fysieke invalshoek: de verwerking van zintuiglijke prikkels in het brein. Hier heb je geen invloed op. Als je jeuk hebt, dan krab je ook automatisch. Ik gebruik hierbij de theorie van Monique Thoonsen en Carmen Lamp over zintuigelijke prikkelverwerking.
- Een mentaal-emotionele invalshoek: ik gebruik bij overprikkeling de theorie van mijn collega coach Annek Tol (2014) over de stapeling van prikkels en stress. Deze heb ik zelf vertaald naar onderprikkeling: het gebrek aan prikkels en activiteit.
- Een energetische invalshoek: de verklaring van onder- & overprikkeling wordt gezien vanuit het perspectief dat het menselijk energieveld niet goed geaard is of blokkades vertoont in bijvoorbeeld het chakrasysteem. Ik benut hierbij onder andere theorie van Anodea Judith, Barbara Ann Brennan. Daarnaast benut ik theorie van mijn collega coaches: Marianne Looy en Ella van Buren.
Fysieke prikkelverwerking
Bron: Monique Thoonsen en Carmen Lamp (2015)
Prikkels
In hooggevoeligheid draait het allemaal om prikkels en hoe we de prikkels verwerken.
Als er te veel prikkels binnen komen, raak je overprikkel. Als er te weinig binnen komen dan raak je onderprikkeld.
Monique Thoonsen en Carmen Lamp beschrijven in hun boek een heldere metafoor over de fysieke prikkelverwerking. Ze doen dat aan de hand van een discotheek. De hersenschors is een discotheek waar veel klanten staan te dringen die naar binnen willen. De discotheek heeft een portier die beslist wie er wel en niet naar binnen mogen. Hij moet ervoor zorgen dat het niet te druk (=overprikkeling) en niet te rustig (=onderprikkeling) wordt in de discotheek.
Het deurbeleid bestaat uit richtlijnen. Iedere klant krijgt een stempel wie als eerste wordt toegelaten. De prikkels bereiken de hersenschors waardoor er een reactie komt. De stempels zijn:
1)VIP-klanten. Dit zijn de topprioriteit prikkels die gericht zijn op overleven. Zoals prikkels die gevaar betekenen: pijn, angst, remlicht, hitte, vallen, insect
2)Zeer interessant Alle prikkels die jouw aandacht trekken, die fijn/niet fijn zijn (geuren, gevoelens, reuk). Ze zijn speciaal (vers gebakken brood, smaak van nieuwe koffie, piepend geluid)
3)Nuttige prikkels. Deze zorgen ervoor dat we ons aanpassen en de dag door komen (het weer, groen licht, je naam, etc.)
4)Saai Komen te vaak langs/merk je niet op (wind, auto’s die langs rijden, je eigen parfum)
Over & onderprikkeling, een belangrijk kenmerk van HSP
Volgens Frouke Vermeulen zijn twee criteria van belang om te bepalen of je over- of onderprikkels bent: de prikkelkwaliteit en de prikkelintensiteit. De prikkelkwaliteit bepaalt de mate van blijheid, voldoening of zingeving. Is de prikkelkwaliteit hoog, dan zijn dat leuke prikkels die energie geven. Is de prikkelkwaliteit laag, dan ervaar je dat je chagrijnig wordt omdat de prikkels je niet blij maken of zinloos zijn. Dan ontstaat onderprikkeling.
De prikkelintensiteit geeft aan hoeveel prikkels je te verwerken hebt. Geen prikkels is saai (tenzij je rust nodig hebt, maar 100% prikkels kan weer te veel zijn. Ergens in het midden vind je jouw persoonlijke gezonde balans.
Van belang is dus om te kijken wat de oorzaak is van je stress: door over- of onderprikkeling. Te veel hoogsensitieve personen denken dat ze een burn-out hebben, maar hebben eigenlijk een kwalitatieve Bore-out. Te veel prikkels veroorzaakt door te veel 'moetjes' van lage kwaliteit is onderprikkeling. Je hebt dan wel eerst rust nodig om het stress-systeem te kalmeren, maar zodra je weer wat 'zin' voelt, heb je de kwaliteit van de prikkels te verhogen.
Bekijk onderstaande video voor meer uitleg.
